De gezondheidszorg in Spanje behoort tot de beste ter wereld. Spanje heeft een publiek systeem waar alle burgers toegang hebben tot gezondheidszorg. Hierdoor hebben patiënten recht op gratis gezondheidszorg. Dit wordt gefinancierd door belastingen en sociale zekerheid premies. Het systeem valt onder de bevoegdheid van de regio’s en de kwaliteit kan dus per regio verschillen. Daarnaast bestaat er een privaat systeem dat strikt gescheiden is van het publieke systeem en een aantal voordelen biedt.
In de komende weken komen we terug op zaken als hoe je in de praktijk gebruik maakt van de gezondheidszorg in Spanje of het aanvragen van de gezondheidspas. Deze week bekijken we het zorgsysteem in het algemeen. Hoe wordt het bekostigd en wanneer heb je er recht op? Wat zijn de belangrijkste verschillen met het Nederlandse en het Belgische systeem? Op deze vragen, en nog veel meer, geven we hieronder antwoord.
¿Benieuwd? ¡Vamos!
Publieke gezondheidszorg
De publieke gezondheidszorg in Spanje is ontworpen om voor iedereen in het land toegang tot zorg te waarborgen. Een ieder die legaal in Spanje verblijft, heeft recht op gezondheidszorg, ongeacht hun verzekeringsstatus of inkomensniveau.
Net als in Nederland en België kunnen patiënten in eerste instantie terecht bij een huisarts, die verantwoordelijk is voor hun algemene gezondheid. Deze arts verwijst je door naar een specialist als dat nodig is. Ook specialistische zorg en ziekenhuisbehandeling zijn vrij toegankelijk voor alle burgers.
Binnen de publieke gezondheidszorg bestaat er maar een beperkte vrije artsenkeuze. Je krijgt in eerste instantie een huisarts en een ziekenhuis toegewezen. Het is mogelijk om hier een wijziging in aan te vragen, maar dat is in de meeste gevallen lastig om voor elkaar te krijgen.
De overheid financiert bijna het volledige gezondheidszorgsysteem, onder meer door de premies die alle werkende inwoners van Spanje afdragen. Hierdoor worden de kosten van het systeem door een groot deel van de bevolking gedragen, en blijven de lasten voor de individuele patiënten beperkt. Gebruik maken van de zorg is namelijk gratis, of bijna gratis.
Voor Nederlandse en Belgische standaarden, lijken publieke ziekenhuizen, klinieken en huisartsenposten nogal eenvoudig en soms zelfs basaal. Maar schijn bedriegt, zoals we verderop zullen zien. De publieke gezondheidszorg in Spanje scoort vaak beter op efficiëntie en kwaliteit.
Regionale verschillen
Uiteindelijk zijn de regio’s verantwoordelijk voor de zorg. Daardoor kunnen een aantal regelingen, voorzieningen en de kwaliteit per regio erg verschillen. Sommige regio’s hebben meer financiële middelen beschikbaar of een efficiënter bestuur , wat kan leiden tot verschillen in de beschikbaarheid van medische faciliteiten en technologie, maar ook verschillen in het niveau van service en de kwaliteit van zorg. Ook zijn er kleine, praktische verschillen. Zo betaal je in sommige regio’s een eigen bijdrage voor medicijnen.
Asturië, Baskenland en Navarra hebben de beste zorg. In hetzelfde onderzoek is gebleken dat gezondheidszorg in Murcia, Catalonië en de Canarische Eilanden het meest te wensen over laat. Madrid staat erom bekend jaar na jaar te bezuinigen, waardoor de gezondheidszorg er in een snel tempo achteruit gaat.
Seguridad Social
De instelling verantwoordelijk voor de bekostiging van de publieke gezondheidszorg in Spanje is de Seguridad Social. Op nationaal niveau heeft deze instelling een eigen ministerie (Ministerio de Inclusión, Seguridad Social y migraciones). Deze instantie wordt grotendeels betaald met de premies die alle werkende inwoners van Spanje af moeten dragen. Om te kunnen werken in Spanje, ben je dus verplicht je in te schrijven bij de Seguridad Social. Als bewijs van inschrijving krijg je een Seguridad Social-nummer.
Als je in loondienst werkt, moet je werkgever de premie op je loon inhouden en hem aan de Seguridad Social overmaken. Je merkt dan dus niet echt dat je de premie elke maand betaalt. Als je zelfstandige bent, moet je zelf de premies overmaken. De hoogte van de premie is in alle gevallen afhankelijk van je inkomsten.
Overigens betaalt de Seguridad Social meer dan alleen de gezondheidszorg in Spanje. Zo betaalt deze instantie bijvoorbeeld ook werkeloosheidsuitkeringen, pensioenen en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen.
In ons artikel De Seguridad Social, de sociale verzekeringen in Spanje: een uitleg vind je meer informatie over de Seguridad Social.
Buitenlandse inwoners en de Seguridad Social
Dankzij het verdrag van Schengen hebben Nederlanders en Belgen die in Spanje gaan werken genoeg aan hun identiteitskaart of paspoort een seguridad social nummer aan te vragen. Helaas accepteren veel kantoren van de seguridad social geen aanvragen met enkel een paspoort. Ze eisen van de aanvrager ook een NIE op te geven.
Overigens betekent een inschrijving niet automatisch dat je ook recht hebt op gezondheidszorg. Daarvoor moet je premie afdragen (of afgedragen hebben).
Als je in Spanje komt wonen met een pensioen of uitkering, dan vraag je bij het pensioenfonds of de uitkeringsinstantie een S1 document op. Dit document geeft recht op zorg in Spanje. Je vraagt met dit document een seguridad social nummer aan. Vaak moet je het ook tonen om een gezondheidspas (Tarjeta Sanitaria Individual) te krijgen. Hierover later meer.
Dit betekent ook dat als je definitief in Spanje gaat wonen, en je ontvangt een uitkering of je hebt een buitenlandse werkgever, je niet langer premie betaalt in Nederland of België. Hiervoor moet je werkgever zich ook inschrijven bij de Seguridad Social. Er zijn gestores die je werkgever hierbij kunnen helpen. Zie ook ons artikel Wonen in Spanje, werken in Nederland of België: een uitleg. Zoals hierboven al gezegd, als je een uitkering ontvangt, vraag je een S1 formulier aan die je bij de Seguridad Social moet laten registreren.
Residencia
Om de “residencia” of “groene NIE” aan te vragen, wat in principe verplicht is als je langer dan drie maanden aaneengesloten in Spanje verblijft, zijn er een aantal voorwaarden die te maken hebben met de dekking van de Seguridad Social. In het kort wil de Spaanse overheid niet dat je de Seguridad Social in het eerste jaar tot last wordt. Om de residencia aan te vragen moet je dus òf premie afdragen (door te werken) of een buitenlandse uitkering ontvangen die in het land van herkomst recht geeft op basisdekking, òf een privéverzekering afsluiten.
Tarjeta Sanitaria
Als je recht hebt op publieke gezondheidszorg, krijg je van het ministerie van gezondheid van de regio waar je woont een tarjeta sanitaria individual, een gezondheidspas. Met die kaart kan je gebruik maken van alle publieke gezondheidszorg in heel Spanje, ook al ziet de kaart er in alle regio’s anders uit. Ook heet de kaart overal anders. In Catalonië is het de tarjeta CatSalut, in de regio Valencia gaat het over de CIP-kaart, terwijl hij in Andalusië gewoon tarjeta sanitaria wordt genoemd.
In een van de komende weken komen we terug op het aanvragen van de tarjeta sanitaria.
Dekking van de Seguridad Social
De Seguridad Social garandeert de basisgezondheidszorg voor alle Spanjaarden. Dit begint bij de atención primaria: de eerstelijnszorg door de huisarts en de Spoedeisende hulp (Urgencias) zowel in het centro médico als in het ziekenhuis. Er kan ook een arts aan huis komen indien nodig. Voor meer informatie daarover contacteer je het centro de salud.
Ook valt er specialistische zorg onder het publieke systeem, maar alleen op doorverwijzing van een arts in het centro médico of eventueel op doorverwijzing door de emergencias van het ziekenhuis. En uiteraard valt ook ziekenhuiszorg onder de dekking van het ziekenfonds.
Behalve zorg, is er ook ruimte voorzien voor preventie.
Niet alle zorg wordt door de Seguridad Social vergoedt. Voor de tandarts en de oogarts moet je je bijverzekeren, of draai je zelf op, behalve als het om grote chirurgische ingrepen gaat (zoals het trekken van een tand).
Aanvullende verzekeringen
Zoals gezegd beslaat de dekking van de Seguridad Social niet alle zorg. Het is vergelijkbaar met de Nederlandse basisdekking. Ook bestaan er binnen de publieke gezondheidszorg in Spanje lange wachtlijsten voor bepaalde niet-urgente specialistische zorg. Daarom is het mogelijk om een aanvullende privéverzekering af te sluiten. Zo’n verzekering heet een mutua, maar heeft vandaag de dag niet meer het coöperatieve karakter van de Vlaamse mutuele.
Met een mutua kan je terecht in privécentra, naast de publieke zorginstellingen.Er zijn werkgevers die alle werknemers een mutua aanbieden als onderdeel van de arbeidsvergoeding. In andere gevallen kan je korting krijgen op de mutua via je werkgever.
De privécentra waar je toegang toe hebt met een particuliere (aanvullende) verzekering, zijn vaak een stuk luxueuzer dan die in de publieke zorg. Je hebt er vaak geen, of hele korte, wachtlijsten. In sommige gevallen bieden privécentra ook betere behandelingen. Qua inrichting zijn ze wat minder basaal en lijken ze meer op wat we in Nederland en België gewend zijn.
Bijkomend voordeel van de mutua is dat je een eigen huisarts kunt kiezen binnen het cuadro médico van de verzekeraar (aangesloten zorgaanbieders). Hierdoor kan je voor een arts kiezen die Engels, of zelfs Nederlands spreekt. In veel ziekenhuizen zijn vertalers aanwezig.
Particuliere verzekeringen
Ondanks de vrij complete dekking van de publieke gezondheidszorg, zijn er in Spanje ook nog complete zorgverzekeringen beschikbaar. Dit is vooral interessant voor mensen die niet in aanmerking komen om zich in te schrijven bij de Seguridad Social. Ook buitenlanders die de residencia aan willen vragen zonder inkomsten te hebben, moeten zo’n verzekering afsluiten.
Zoals eerder gezegd, werkt een private zorgverzekering met een zogenaamde cuadro médico, aangesloten zorgaanbieders. Voor je zo’n verzekering afsluit, kan het dus interessant zijn om naast de voorwaarden en de dekking even te kijken naar de cuadro médico. Al helemaal als je in een buitengebied woont en je hebt geen recht op de publieke basiszorg, loop je het risico dat je ver moet rijden om een dokter te kunnen zien. Daarentegen heb je toegang tot privécentra met alle voordelen zoals we die in de vorige paragraaf hebben beschreven.
Europese gezondheidskaart
Als je kortere tijd in Spanje verblijft, heb je recht op dezelfde zorg als in je eigen land. In de praktijk betekent dit dat je toegang hebt tot de publieke gezondheidszorg. Afhankelijk van de duur en de aard van je verblijf, en van de diagnose, kan het zijn dat je voor behandeling terug wordt gestuurd naar je permanente woonland.
Om deze toegang te krijgen, heb je de Europese gezondheidskaart nodig, de EHIC (European Health Insurance Card). Deze vraag je in België aan bij de mutuele of in Nederland bij je particuliere verzekeraar of het CAK. In de komende weken komen we hier nog op terug.
Verschillen met de Benelux
Verschillen tussen Spanje en België
De gezondheidszorg in Spanje gelijkt veel op die in België. In beide landen gaat het om een universeel systeem, dat wil zeggen voor alle burgers vrij toegankelijk. Een belangrijk verschil met België is dat de mutua in Spanje enkel een aanvullende verzekering is op de basisdekking van het ziekenfonds, terwijl in België deze coöperatieve instellingen verantwoordelijk zijn voor de basisdekking. Een ander belangrijk verschil is dat in Spanje de nadruk meer ligt op basiszorg, dat wil zeggen op de huisarts. In België verwijst de huisarts je makkelijker door naar een specialist.
Verschillen tussen Spanje en Nederland
De verschillen met Nederland zijn een stuk groter. Hoewel het lastig is een goede vergelijking te maken tussen de gezondheidszorg in verschillende landen, zijn er een aantal van die lijsten waar de kwaliteit van de zorg in Spanje hoger scoort dan die in Nederland. België is op die lijsten vaak vergelijkbaar met Spanje. De levensverwachting in Spanje is bijna anderhalf jaar hoger (hoewel dit natuurlijk ook aan andere factoren ligt). De Belgische levensverwachting is gelijk aan die in Nederland.
En dit alles terwijl volgens de OESO de gezondheidszorg in Spanje €3.718 per jaar per inwoner kost, grotendeels betaald door de staat, en in Nederland €6.752, deels betaald door de staat en deels door de inwoners zelf. In België is dat €5.407. Al met al blijft er weinig over van het Nederlandse mantra dat marktwerking in de zorg leidt tot efficiëntere en goedkopere zorg, als je de vergelijking maakt met andere landen.
In de praktijk betekent dit dat de zorg in Spanje beter toegankelijk is voor alle de burgers dan in Nederland. Het Spaanse systeem zet het belang van de patiënt voorop. In het Nederlandse systeem, waar verzekeraars de dienst uitmaken, speelt de winstmarge van de verzekeraars een grote rol. In Spanje bestaat er natuurlijk niet zoiets als eigen risico. Wel moet je afhankelijk van de regio een eigen bijdrage betalen aan medicijnen. Aan behandelingen betaal je geen eigen bijdrage. Verder wordt de kwaliteit van verpleging in Spanje over het algemeen als beter beschouwd.
In Nederland wordt je dan weer wel sneller doorverwezen naar een specialist. Ook zijn de wachtlijsten voor specialistische zorg er korter. Dat gezegd zijnde, urgente zorg krijgt ook in Spanje natuurlijk voorrang.
Ondersteuning
Deze maand gaan we verder in op de gezondheidszorg in Spanje. Wil je graag op de hoogte blijven over onze nieuwste artikels? Of over de Spaanse bureaucratie in het algemeen, omdat je bijvoorbeeld van plan bent te emigreren of er een twee woning te kopen? Hou onze facebookpagina goed in de gaten en schrijf je in op onze nieuwsbrief!
Als je vragen of opmerkingen hebt naar aanleiding van het bovenstaand, dan kan je contact met ons opnemen via ons contactformulier of door ons een mail te sturen op info@yourcatalancontact.com.
Ik ben Ron Blom. ik ben altijd all over the world fantastisch verzekerd voor gezondheidszaken geweest. Naar mijn mening geven jullie een te zonnig beeld van de ziekenfondsverzekering in Spanje, U weet wel met die SIP kaart…! Wij wonen in de provincie Alicantie en wij hebben bij het ziekenfonds uitsluitend artsen ontmoet die ZEER grote fouten hebben gemaakt in hun medicatievoorschriften die ons haast fataal werden en waarbij wij geen geen empathie noch gezond verstand mochten aantreffen.
Ik zou het op prijs stellen als jullie de voorlichting aan mogelijke emigranten naar Spanje iets realistischer zouden willen naar voren brengen!
Ik hoor graag uw reactie op deze mail.
Met vriendelijke groet,
Meester in het Nederlands Recht, Doctorandus in de Humanistieke Wetenschappen, Ronald P. Blom
Ik ben pas resident geworden in Spanje, en van mijn pensioen wordt maandelijks een som afgehouden, die dan doorgezonden wordt naar de publieke zorg in Spanje, nu ben ik voor de eerste keer naar een mij toegewezen huisarts geweest, om een behandeling voort te zetten die ik al jaren moet nemen, in België en Portugal waar ik gewoond heb, daar heb verschillende examens laten doen, en de specialisten hebben mij een medicament voorgeschreven die ik de rest van mijn leven moet nemen, ik ben bijna 79 jaar, en neem die medicamenten al 20 jaar, nu weigert die geneesheer van de publieke zorg die behandeling voort te zetten, zomaar zonder mij naar een specialist door te verwijzen, dit kan ernstige problemen hebben voor mijn gezondheid.
Ik kan naar een privé dokter gaan, maar daar betaal ik de volle pot, ook op de medicamenten want als die voorgeschreven zijn door een privéarts komt de publieke zorg er niet tussen, en ook betaal ik in België, zo wordt Spanje een duur land als het de gezondheidsdienst betreft.
Hallo Ronald,
bedankt voor je reactie, en erg vervelend dat dit is gebeurd.
Bij het schrijven van het artikel hebben wij ons gebaseerd op informatie van de WHO en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OECD). Uiteraard kunnen zulke algemene studies geen rekening houden met persoonlijke voorvallen, zoals wat jou helaas is overkomen. Ik laat je reactie onderaan dit artikel staan, net als de reactie van Willy, zodat mensen die eraan denken naar Spanje te komen, en zich willen informeren over de gezondheidszorg, er kennis van kunnen nemen.
Ik wil ook nog even onderstrepen dat we in het artikel hebben gezegd dat er grote verschillen kunnen zijn in kwaliteit van de zorg al naar gelang de regio. De zorg in Alicante is niet hetzelfde als in bijvoorbeeld Andalusië. Het is daarom goed dat je er specifiek bij hebt gezegd dat het om de zorg in de regio Valencia gaat, waar Alicante ligt.
Un saludo