Ingeschreven staan bij de Seguridad Social is in Spanje een van de manieren om toegang te hebben tot het publieke zorgstelsel. Dit is zelfs verplicht als je in Spanje werkt. Behalve de zorg, is deze instelling verantwoordelijk voor en groot aantal andere zaken die ook met sociale zekerheid te maken hebben.
Als je niet werkt, heb je ook geen toegang tot de Seguridad Social. In de komende weken zullen we bespreken hoe je zorg kunt ontvangen als je niet werkt, maar wel langere tijd in Spanje gaat verblijven.
In dit artikel beantwoorden we vragen als: wat is de Seguridad Social precies? Hoe en wanneer schrijf ik me in?
¿Benieuwd? ¡Vamos!
Wat is de Seguridad Social?
In Spanje is de Seguridad Social de overheidsinstelling die verantwoordelijk is voor de publieke zorgverzekeringen, oftewel het ziekenfonds. Maar de Seguridad Social doet veel meer dan dat alleen.
Letterlijk betekent seguridad social “sociale zekerheid”. Naast de financiering van het publieke zorgstelsel en het doorbetalen van het loon tijdens ziekteverlof, is de organisatie belast met het uitbetalen in het geval van ouderschapsverlof, pensioenering en nabestaandenuitkeringen. Ook keert ze een uitkering uit bij arbeidsongeschiktheid en aan personen met een (gedeeltelijke) handicap. Tenslotte vergoedt de Seguridad Social deels mantelzorg aan invaliden en ouderen.
Als je in Spanje werkt, of dat nou in loondienst is of als zelfstandige, ben je overigens verplicht ingeschreven te staan bij de seguridad social.
Hoewel er niets in rekening wordt gebracht als je gebruik maakt van het publieke zorgstelsel, is het systeem natuurlijk niet gratis. Alle werkende inwoners van Spanje dragen premie af. Maar omdat het aan de werkgever is deze premie af te dragen, samen met de inhoudingen voor de loonsbelasting (IRPF), merk je er als werknemer niet zoveel van.
Als zelfstandige (autónomo) betaal je wel zelf je premies. Dit gaat volgens een progressief tarief: hoe meer je verdient, hoe hoger de premie. Ook zijn er aanzienlijke kortingen, bijvoorbeeld in de eerste twee jaar dat je zelfstandige bent.
Voor wie is de Seguridad Social?
Zoals gezegd, als je in Spanje gaat werken, ben je verplicht je in te schrijven bij de Seguridad Social. Deze plicht bestaat in de volgende situaties:
- Loondienst
- Zelfstandige in Spanje
- Student met een betaalde stage
- Eigenaar van een bedrijf in Spanje, of belanghebbende
- Ambtenaar of militair in Spanje
Als je in Spanje woont, maar in loondienst bent van een bedrijf buiten Spanje, dien je je nog steeds in te schrijven bij de Seguridad Social. In die situatie is je werkgever verplicht zich ook in te schrijven als “niet-residentiële werkgever” en jouw sociale premies in Spanje af te dragen, in plaats van in het land waar de zetel van het bedrijf zich bevindt. Let op: dit betekent ook dat je geen recht (meer) hebt op sociale voorzieningen van het land waar de werkgever gevestigd is. Dit kan leiden tot een pensioengat.
Voor meer informatie over wonen in Spanje en werken voor een buitenlands bedrijf, zie ook ons artikel Wonen in Spanje, werken in Nederland of België: een uitleg.
Kinderen en jongeren die nog nooit hebben gewerkt, vallen tot hun 26e onder de ziektekostendekking van hun ouders. Daarna moeten ze hun eigen nummer aanvragen.
Als je niet in Spanje werkt, maar je woont er wel en je ontvangt een uitkering of pensioen dat je in een ander land van de EU rechtgeeft op basiszorg, dan kan je je meestal ook inschrijven bij de Seguridad Social. Dit is natuurlijk belangrijk met het oog op de toegang tot de gezondheidszorg in Spanje. Om dit te doen, vraag je in het land waar je de uitkering of het pensioen ontvangt een zogenaamd S1 formulier of document 121 op. Dit lever je vervolgens in bij je inschrijving in de Seguridad Social.
Seguridad Social nummer
Als je je inschrijft bij de Seguridad Social krijg je een nummer toegewezen. Voluit heet dit número de afiliación a la seguridad social. Dit nummer is wat anders dan het DNI (of NIE voor buitenlanders). DNI/NIE wordt gebruikt voor identificatie in de meest uiteenlopende situaties. Het seguridad social nummer wordt in Spanje alleen door de seguridad social gebruikt.
Je krijgt het nummer toegewezen voor het leven. Als je ooit in Spanje hebt gewerkt, dan heb je dus al een Seguridad Social nummer. Dit staat waarschijnlijk op je arbeidscontract (misschien niet als het je eerste contract was), en in ieder geval op alle loonstroken die je hebt ontvangen.
Seguridad social en werkende buitenlanders
Volgens het verdrag van Schengen heeft elke EU burger in het Schengengebied het recht om te werken in een ander land dat ook deel uitmaakt van Schengen. De voorwaarden om dit te kunnen doen, zijn in principe hetzelfde als voor burgers uit het land zelf. Voor Nederlanders en Belgen betekent dit dat ze niet over een werk- of verblijfsvergunning hoeven te beschikken. Hun paspoort of identiteitskaart is voldoende.
In theorie hebben Nederlanders en Belgen dus genoeg aan hun identiteitskaart of paspoort om in Spanje een Seguridad Social nummer aan te vragen. Het is immers verplicht zo’n nummer te hebben als je in Spanje werkt.
Helaas accepteren veel kantoren van de seguridad social geen aanvragen met enkel een paspoort, hoewel ze dat wettelijk gezien wel zouden moeten doen. Deze kantoren verlangen van de aanvrager ook een NIE. En dat terwijl een “permanente NIE” of “residencia” weer alleen te verkrijgen is als je ook gedekt bent voor je ziektekosten. En voor werknemers vereist dat op zijn beurt weer een inschrijving bij de seguridad social. Een authentieke patstelling.
Te volgen stappen
Er zijn een aantal manieren om aan deze patstelling te ontkomen. Niet alle manieren werken in alle regio’s. Dit komt omdat zowel de Seguridad Social als de Policía Nacional die over de NIE’s en residencia gaat, in elke regio of provincie de richtlijnen anders interpreteren.
- Je kan eerst een NIE aanvragen in Nederland of vanuit Nederland per volmacht. Vervolgens schrijf je je in de Seguridad Social. Pas daarna vraag je de “permanente NIE” of “residencia” aan.
- Je kan aan je werkgever vragen je bij de Seguridad Social in te schrijven met je paspoortnummer. Vervolgens kan je met je arbeidscontract de “residencia” halen. Daarna geef je je NIE nummer, dat je op je residencia hebt ontvangen, aan je werkgever die de Seguridad Social op de hoogte stelt. Niet alle werkgevers zijn bereid dit te doen, soms door onkunde.
- Je kan je werkgever vragen om een intentieverklaring dat hij van plan is jou in dienst te nemen. Daarmee kan je een NIE aanvragen. Daarna schrijf je je in bij de Seguridad Social en pas dan vraag je de residencia aan. Dit is niet in alle provincies mogelijk. Er zijn plaatsen waar zo’n intentieverklaring niet wordt geaccepteerd.
Aanvraag indienen
De aanvraag van een Seguridad Social nummer in Spanje is gratis.
Je kan de aanvraag op twee manieren doen. In de eerste plaats kan je het nummer online aanvragen. Dit doe je via de website van de Seguridad Social. Klik hier om naar de juiste pagina toe te gaan. Volg de stappen die op de pagina aan worden gegeven. Let op: voor deze manier heb je absoluut een NIE nodig.
Je kan de aanvraag ook in eigen persoon gaan indienen. Dat doe je door middel van formulier TA1 bij de Tesorería de la Seguridad Social. Neem behalve het formulier ook een aantal kopietjes mee van je identiteitsbewijs, en indien mogelijk van je arbeidscontract en je NIE of residencia. Je hoeft geen afspraak te maken bij het kantoor van de TGSS bij jou in de buurt, je kan gewoon langs gaan met alle documenten. Hou er rekening mee dat men er na 11:00 geen inschrijvingen meer aanneemt. Ga zo vroeg mogelijk om wachttijden te voorkomen.
Een lijst met alle kantoren vind je op de internetpagina van de seguridad social zelf. In het menu tipo de centro kies je Gestión de afiliación, cotización, recaudación y pagos (TGSS). In het menu daaronder kies je Administración de la seguridad social. Rechts onder localización kies je in het bovenste menu por municipio. In het menu daaronder kies je de plaats het dichtst bij jou.
Als je eenmaal op het kantoor bent om je nummer te regelen, probeer je dan meteen ook in te laten schrijven in het systeem van cl@ve. Deze digitale handtekening is namelijk erg handig om allerlei zaken te regelen met de overheid. Van een uittreksel uit de burgerlijke stand opvragen tot belastingaangifte doen, bij veel zaken kan je inloggen middels het cl@ve-systeem.
Gezondheidspas (Tarjeta Sanitaria)
Als je eenmaal ingeschreven bent bij de Seguridad Social mist er nog een laatste stap. Je moet namelijk nog een gezondheidspas halen. Met die pas heb je toegang tot het publieke zorgsysteem. Deze aanvraag is in elke regio anders, omdat de regio verantwoordelijk is voor zorg en niet de nationale overheid. In de meeste regio’s kan je deze pas per internet aanvragen, maar je kan ook met je documenten naar een centro médico gaan. In de komende weken komen we hier op terug.
Wijzigingen
Om je inschrijving bij de Seguridad Social te wijzigen, heb je dezelfde kanalen als hierboven beschreven. Je gebruikt ook het formulier TA1. Als je van werkgever verandert hoef je dit niet zelf door te geven. Dit moet je werkgever voor je doen.
Je kan wijzigingen ook online doorgeven als je toegang hebt tot het cl@ve-systeem.
Ondersteuning
Deze maand gaan we verder in op de gezondheidszorg in Spanje. Wil je graag op de hoogte blijven van onze nieuwste artikels? Of over de Spaanse bureaucratie in het algemeen, omdat je bijvoorbeeld van plan bent te emigreren of er een twee woning te kopen? Hou onze facebookpagina goed in de gaten en schrijf je in op onze nieuwsbrief!
Als je vragen of opmerkingen hebt naar aanleiding van het bovenstaand, dan kan je contact met ons opnemen via ons contactformulier of door ons een mail te sturen op info@yourcatalancontact.com.
Hoi Maarten. We hebben een tijdje geleden een stappenplan van je gekregen en zijn die nu aan het afwerken. Alleen komt nu de vraag Mijn vrouw, Brigitte, is 58 en ik ben 70. Ik ben via het cak verzekerd. Brigitte ook volgens mij, want die werkt niet. Ook geen uitkering oid. Nu kom ik in spanje te overlijden en vervalt mijn aow en dus ook de verzekering van het cak. Brigitte kan zich niet verzekeren via het cak want ze heeft geen overheids uitkering,aow etc, want ze is nog niet pensioen gerechtigd. . Alleen mijn lijfrente polis heeft. Ze wordt dus het cak uitgeknikkerd. Hoe moet zij zich nu verzrkeren voor de zorg? Ik hoor graag van je. Vr. groeten William Hardenveld.
Heeft zij in dat geval geen recht op een weduwepensioen? Als dat niet zo is, zal zij zich in Spanje particulier moeten verzekeren. Ik zal je een mailtje sturen met het contact van een verzekeringsagent voor meer informatie.