Spanje en feest: een gelukkig huwelijk met een reputatie in de hele wereld. En terecht. Spanjaarden houden wel van een feestje. We hebben het dan niet over dronken Britten die van het balkon van hun hotelkamer in het zwembad proberen te springen. Of over Hollandse jongeren in Salou of Lloret. Spanjaarden zelf vieren ook de hele zomer feest, gewoon, in hun eigen buurt, dorp of stad. Het belangrijkste lokale feest is het fiesta mayor, letterlijk het “grote feest”.
Deze augustus nemen we even een pauze van onze gewoonlijke artikelen. We doen het wat rustiger aan, en richten ons wat meer op Spanje en de zomer. In september komen we bij je terug met de gebruikelijke artikelen over de Spaanse bureaucratie. Maar deze week dus eerst tijd voor feest!
¿Benieuwd? ¡Vamos!
Fiesta mayor: het “grote feest”
Eten, drinken, dansen en het naar je zin hebben… daar gaat het om tijdens het fiesta mayor van je buurt, dorp of stad. Elke plek in Spanje heeft zijn eigen feest. En elke buurt, dorp of stad viert het fiesta mayor op een andere datum. Het is een typisch Spaans feest die het hele jaar door gevierd worden, maar waarvan de meesten in de zomer vallen.
Wat kan je verwachten tijdens zo’n lokaal feest in Spanje? Live-muziek en andere voorstellingen op podia door de hele wijk of stad, lange tafels met goed eten en barretjes op straat. Daarnaast heeft elk feest een aantal vaste programmapunten, die van streek tot streek verschillen. Op de laatste avond is er vaak een groot vuurwerk.
Een fiesta mayor kan verschillende herkomsten hebben. De meesten komen overeen met de feestdag van de patroonheilige. Anderen vieren de dag dat een plek gesticht werd, of een belangrijkte gebeurtenis.
Fiestas patronales
Hoewel vooral eten, drinken, dansen en lol hebben centraal staan, hebben veel fiestas mayores, zoals de meeste gebeurtenissen op de Spaanse kalender, een religieuze oorsprong. De meesten komen namelijk overeen met de fiesta patronal: de patroonsfeesten.
Katholieken zullen waarschijnlijk wel weten wat patroonsfeesten zijn. Voor de protestanten onder ons: elke parochie heeft een eigen beschermheilige. En elke heilige heeft weer een eigen feestdag. Op iedere dag van het jaar viert men wel een, of meerdere, heiligen. In de Spaanstalige wereld is de feestdag van de beschermheilige vaak de belangrijkste dag op de lokale kalender. Want dan viert men de fiestas patronales, oftewel het fiesta mayor.
Zoals met zoveel christelijke vieringen, dateren de fiestas mayores van voor het christendom. Waarschijnlijk zijn de verschillende feesten terug te voeren op vereringen van de Romeinse goden. Dat verklaard ook waarom ze in elke plek op een andere dag vallen. Iedere streek had in de oudheid eigen, lokale goden. En tussen die goden koos elke plek er eentje die een soort beschermheilige was.
In de Middeleeuwen stelde de Katholieke Kerk een eigen heiligenkalender. In die kalender was er plaats voor lokale heiligen: de goden uit de oudheid in een nieuw jasje. Vanaf zo’n beetje de 12e eeuw begon men voor die lokale heiligen jaarlijks een viering te organiseren.
Die viering was toen natuurlijk het belangrijkst, met een mis, een processie, een wake en dat soort zaken. Maar door de eeuwen heen is het profane gedeelte steeds belangrijker geworden. Dit gebeurde zeer tegen de zin van de kerkelijke en wereldse autoriteiten.
Tegenwoordig is er op de feestdag van de patroonheilige zelf altijd nog een religieuze viering. Maar dit is zeker niet meer de belangrijkste gebeurtenis van een fiesta mayor.
Andere mogelijke herkomsten
Zoals gezegd hebben niet alle fiestas mayores te maken met de patroonheilige. Een goed voorbeeld daarvan zijn de Fallas in Valencia, half maart, verreweg het belangrijkste feest van die stad. De fallas zijn afgeleid van de feestdag van het gilde van de meubelmakers, dat in het verleden erg invloedrijk was in die stad. De feestdag van de beschermheilige van de stad, San Vicente Martir, valt daarentegen op 22 januari.
Het belangrijkste feest van Sevilla is de jaarmarkt (Feria de abril, waar Máxima en Willem Alexander elkaar hebben leren kennen), dat elk jaar eind april gevierd wordt.
In weer andere plekken in Spanje is carnaval het belangrijkste feest. Dit is bijvoorbeeld zo in de meeste plekken op de Canarische Eilanden. Het carnaval wordt echter nooit als fiesta mayor aangeduid.
Belangrijkste dag van het jaar
Voor veel inwoners is het lokale fiesta mayor een van de belangrijkste dagen van het jaar. Hele gemeenschappen leven naar hun lokale feest toe. Het is ook niet zomaar een feestje. De festiviteiten beginnen vaak al bijna een week van tevoren en duren dan tot na de feestdag. Als het om een dorps- of stadsfeest gaat, is de dag zelf een offciële lokale feestdag. Winkels en kantoren zijn gesloten en de bewoners trekken de straten in om van de festiviteiten te genieten.
Het fiesta mayor heeft op lokaal niveau een erg belangrijke functie. Hoogwaardigheidsbekleders zoals de burgemeester, wethouders, de priester en de lokale politie in gala-uniform zijn bij veel van de ceremonies en vieringen aanwezig. De gemeenschap voelt zich met elkaar verbonden. De festiviteiten zitten vol met symboliek die voor hen diepe betekenis heeft.
Hoewel de meeste fiestas mayores in de zomer vallen, zijn er ook plaatsen die het in de winter vieren. Deze plaatsen hebben dan vaak in de zomer een soort tweede fiesta mayor. Een goed voorbeeld hiervan is Sant Sebastian, in het Baskenland, dat de “tamborrada” op 20 januari viert. Een groot spektakel waarbij trommelende groepen door de hele stad trekken. In de zomer zijn er in die stad een aantal kleinere feesten en festivals.
Regionale verschillen
In elke regio viert men het fiesta mayor op een andere manier. Natuurlijk zijn er de religieuze gebeurtenissen, maar daarnaast verschillen andere tradities van streek tot streek.
In de regio Valencia (de provincies Alicante, Valencia en Castellón) zijn de mascletàs erg belangrijk. Daarbij steekt men luid knalvuurwerk ritmisch af, waardoor het bijna hypnotiserend werkt. Ook in de regio Valencia ligt de plek Buñol, waar de tomatina plaatsvindt. Daarbij bestoken de feestvierders elkaar met tomaten, die met vrachtwagenladingen tegelijk worden aangevoerd.
Vorig jaar hebben we al een artikel gepubliceerd over de festes majors in Catalonië. Klik hier om dat artikel te lezen. Typisch in Catalonië zijn de correfoc, een vuuroptocht (zie de foto bovenaan het artikel); de gegants, een optocht met reuzen; en de castellers, menselijke torens.
In het noorden en midden van Spanje, in het Baskenland, Navarra en het noorden van Castilië, bestaat het feest vaak uit tamborradas. Dat zijn optochten van meerdere trommelende groepen door een dorp of stad. Dit kan een heel spectakel zijn, vooral als twee van die groepen elkaar tegenkomen.
Stierenvechten
Het is bij dit onderwerp helaas onmogelijk te verzwijgen: stierenvechten. De Canarische Eilanden en Catalonië hebben het afgeschaft. Hoewel ze dit niet in wet hebben kunnen vastleggen, daar hebben conservatieve politici in Madrid een stokje voor weten te steken. Maar in die regio’s worden er in de praktijk geen corridas de toros meer georganiseerd.
In het zuiden van die laatste regio heb je trouwens nog wel stierenrennen, hoewel de rest van de Catalanen er wat meewarig naar kijkt. Het evenement heet daar “correbous”. De stieren lopen een vast traject door het dorp, terwijl “stoere” mannen (en vrouwen) de dieren proberen uit te dagen om te tonen hoe dapper ze zijn. Daarna gaat de stier weer heelhuids terug naar de boerderij.
Echt stierenvechten daarentegen, met een arena en een torero, zijn in grote delen van de rest van Spanje nog vaste prik tijdens het plaatselijke feest. Het beroemdste fiesta mayor van Spanje is zelfs onlosmakelijk verbonden met stierenvechten en -rennen: de San Fermines in Pamplona die elke jaar in juli plaatsvinden.
Er zijn meerdere pogingen geweest om te verbieden dat de stier aan het einde van een stierengevecht wordt gedood. Dat is tot op heden echter nog niet gelukt.
De corridas de toros zijn trouwens niet eens de meest barbaarse gebeurtenissen. In Spanje is dierenwelzijn soms ondergeschikt aan primitief vermaak.
Als je niet van stierenvechten en andere soorten geweld op dieren houdt, bekijk dan goed het programma voor je gaat: sommige dagen staan in het teken van stierenvechten en -rennen, en andere juist niet.
Bekende dorps- en stadsfeesten
Een aantal lokale feesten is natuurlijk extra bekend. Hieronder geven we een overzicht.
- De San Fermines in Pamplona is zonder twijfel het bekendste lokale feest van Spanje. Gedurende een week rennen mensen voor een aantal wilde stieren uit over een vaste route door de stad. Bijna elk jaar komt er wel iemand bij om. Dit feest vind in de eerste helft van juli plaats.
- De fallas in Valencia zijn ook internationaal beroemd. Tijdens het feest staan er in de derde stad van Spanje overal tijdelijke beelden die een satirische blik geven op de actualiteit of de stad. Deze beelden gaan op de laatste avond in de brand. De fallas vinden half maart plaats.
- Het tomatengevecht in Buñol, in de provincie Valencia, hadden we al genoemd. In Haro, in La Rioja, doen ze hetzelfde, maar dan met wijn. De dresscode is helemaal in het wit, maar zo kom je er natuurlijk niet meer uit. Alles is toegestaan: flessen, emmers, waterpistolen… zolang het maar niet van glas is. De wijnveldslag is elk jaar op 29 juni.
- Ook in augustus vinden de fiestas de Gracia plaats. Gracia is een wijk in de stad Barcelona met een wat vrijere, alternatieve sfeer. Tijdens de wijkfeesten zijn de straten prachtig versierd met decoraties die de buurtbewoners zelf hebben gemaakt van gerecycled materiaal. Het feest kan concurreren met het fiesta mayor van de stad zelf: de Mercè op 24 september en de dagen ervoor. Op dat laatste feest komen trouwens elk jaar rond de twee miljoen bezoekers op af, van binnen en buiten Spanje.
- In Peñafiel, in de provincie Valladolid, vindt het dorpsfeest halverwege augustus plaats. Meerdere keren tijdens de festiviteiten die een week duren, loopt men in het ritme van een pasodoble door het dorp. Terwijl de inwoners emmers met water uit het raam gooien.
Ondersteuning nodig in de bureaucratie of meer weten?
Zoals gezegd besteden we deze augustus even geen aandacht aan de Spaanse bureaucratie. Heel Nederland en België ligt ergens op het strand of is de bergen ingetrokken, en ons eigen hoofd staat er ook niet zo naar.
Vanaf september komen we weer bij je terug met allerlei nuttige en handige informatie over de bureaucratie in Spanje. Wil je daarvan op de hoogte blijven? Geef je dan op voor onze mailinglijst en volg ons op facebook!
Heb je vragen over het bovenstaande? Of over de procedures die je zelf aan het doorlopen bent in Spanje? Ook dan kan je ons contacteren! Dat kan via ons contactformulier, of per mail: info@yourcatalancontact.com.
