Zaken regelen met de overheid in Catalonië kan soms nogal verwarrend zijn. Dit komt in de eerste plaats omdat de bestuurlijke indeling anders is dan we in België en Nederland gewend zijn. Voor Nederlanders en Belgen is het niet altijd duidelijk wie waarvoor verantwoordelijk is.
In dit artikel bekijken we de verschillende bestuurslagen. We zullen proberen licht te werpen op hoe de overheid in Catalonië is ingedeeld, en bij wie je waarvoor moet zijn. Dit zijn echter voornamelijk wat vuistregels, in elke gemeente, comarca en provincie zijn de taken namelijk anders verdeeld.
Gemeente
De gemeentes in Spanje zijn aanmerkelijk kleiner dan we in België en Nederland gewoon zijn. Ze bestaan vaak uit slechts een of twee dorpen.
Een gemeente heet in het spaans een municipio en en in het catalaans een municipi. Als Spanjaarden het over de gemeente hebben, gebruiken ze echter eerder het woord ayuntamento (Spaans) of ajuntament (Catalaans), wat gemeentebestuur of gemeentehuis betekent.
De gemeente in Spanje heeft een groot aantal uiteenlopende bevoegdheden. Zo handhaaft de lokale politie de orde en regelt het verkeer. Uiteraard moet je voor je inschrijving bij de burgerlijke stand (empadronamiento) ook naar de gemeente toe.
Verder houdt de gemeente zich onder meer bezig met ruimtelijke ordening en bouwvergunningen. Om onaangename verrassingen te voorkomen, is het bij de aankoop van een (tweede) woning of een stuk grond onvermijdelijk om bij de gemeente langs te gaan om de status ervan na te trekken. Ook houdt de gemeente een register bij van alle grondeigenaren in de gemeente: het registro de la propiedad.
De gemeente Barcelona neemt een aantal taken op zich die elders door de comarca of de provincie uit worden gevoerd. Een goed voorbeeld daarvan is alles wat te maken heeft met het ondernemerschap: Barcelona Activa.
Comarca
De comarca is een bestuurslaag die in Nederland en België niet bestaat. Comarcas bestaan in heel Spanje, en komen vaak overeen met geografische of culturele landstreken. In de meeste regio’s hebben comarcas geen bestuurlijke functie, maar in Catalonië juist wel. Het Catalaanse grondgebied is ingedeeld in 42 comarcas.
De comarcas voeren een aantal taken uit waar de afzonderlijke gemeentes te klein voor zijn. Hierbij valt te denken aan geestelijke gezondheidszorg of het runnen van scholen en schoolbussen. Ook houden de comarcas zich bezig met economische ontwikkeling en het bedrijfsleven. Bij de meeste kan je dan ook terecht voor ondersteuning bij het proces om zelfstandig ondernemer te worden, vergelijkbaar met Barcelona Activa.
Àrea Metropolitana de Barcelona (AMB)
in 2019 is de comarca Barcelonès opgeheven. Dat was de comarca waar de hoofdstad Barcelona onder viel. Een groot deel van de competenties daarvan zijn toen ondergebracht bij de Àrea Metropolitana de Barcelona oftewel AMB, het bestuur van het grootstedelijke gebied van Barcelona. AMB is verantwoordelijk voor de ruimtelijke ordening en volkshuisvesting, transport, milieuzaken, economische ontwikkeling en sociale samenhang van de aglomeratie Barcelona. Een ander deel van de taken van deze comarca zijn overgenomen door de verschillende gemeentes die er deel van uitmaakten.
Provincie
Catalonië bestaat uit 4 provincies: Barcelona, Girona, Lleida en Tarragona. Het spaanstalige woord voor provincie is provincia, in het Catalaans wordt het província genoemd. In werkelijkheid zie je echter vaker het woord diputación (Catalaans: diputació) staan. Dat is de benaming van het bestuur van een provincie.
Binnen Catalonië hebben de provincies niet echt belangrijke functies. Ze coördineren voornamelijk het beleid van de lagere bestuursniveaus. De Generalitat, de regionale Catalaanse regering, heeft zelfs besloten de provincies af te schaffen. Deze plannen staan voorlopig nog in de koelkast. Provincies zijn voor de nationale parlementsverkiezingen wel van belang omdat ze als kieskring functioneren.
Het meest zichtbaar zijn de diputaciones als beheerder van natuurparken.
Generalitat
De generalitat (voluit Generalitat de Catalunya) is de regionale overheid in Catalonië. Hoewel Spanje officiëel geen federatie is, kunnen de regio’s vergeleken worden met bijvoorbeeld de gewesten in België of de Duitse deelstaten. Vooral de regio’s Catalonië en Baskenland hebben sinds 1978 verregaande bevoegdheden overgenomen van de centrale overheid in Madrid.
De wortels van de generalitat gaan terug tot in de dertiende eeuw, ver voor het land Spanje bestond. Onder Franco werd de instelling gesloten. Sinds de invoering van de democratie in Spanje in 1978 maakt de generalitat weer de dienst uit in Catalonië.
Zoals gezegd heeft de generalitat zeer ruime bevoegdheden. Ze gaan onder meer over de gezondheidszorg in de regio, het onderwijs, en ook geven de generalitat leiding aan de belangrijkste politiedienst in Catalonië: de mossos d’esquadra.
Generalitat is een Catalaans woord. Het spaanstalige Generalidad wordt maar zeer zelden gebruikt, zelfs in de spaanstalige media.
Rijk
Hoe graag een deel van de bevolking in Catalonië het ook zou willen, de uiteindelijke machthebber is de centrale regering in Madrid (gobierno de España in het spaans, of gobern d’Espanya in het catalaans). Zij gaan onder andere over buitenlandse zaken en defensie, maar innen in Catalonië bijvoorbeeld ook de belastingen. Belastingaangifte doe je bij hacienda, de fiscus, die in alle grotere plaatsen een kantoor heeft.
Een aantal instellingen van de rijksoverheid werken met een indeling per provincie. Zo heeft bijvoorbeeld de DGT, de Dirección General de Tráfico, het overheidsorgaan dat zich bezighoudt met het verkeer, in elke provincie een kantoor (met in Sabadell een dependance van het kantoor in Barcelona). Hier moet je onder andere naartoe voor alles wat met je rijbewijs en je autoregistratie te maken heeft. Ook de vreemdelingendienst, onderdeel van de Policía Nacional is per provincie geregeld. Hier moet je zijn voor de aanvraag van een NIE of het inschrijven als buitenlandse resident in Spanje (residencia).
Meer weten
Heb je vragen of opmerkingen naar aanleiding van dit artikel? Aarzel dan niet om ons een mail te sturen naar info@yourcatalancontact.com, of contact met ons op te nemen door middel van onze contactpagina.
Wil je meer weten over het leven in Catalonië? Ben je van plan om in Catalonië een (tweede) woning te kopen of moet je er andere zaken regelen? Geef je dan op voor onze maillijst links onderaan deze pagina, en geef onze facebookpagina een like!
