De Spaanse publieke gezondheidszorg behoort tot de beste ter wereld. Als Nederlandse of Belgische immigrant hoef je je daar dus geen zorgen over te maken. Maar een aantal zaken werken wel anders dan wat we in de Benelux gewend zijn. Het is handig je bewust te zijn van deze verschillen, mocht je te maken krijgen met de Spaanse gezondheidszorg.
In dit artikel gaan we ook kort in op het gebruik maken van de publieke gezondheidszorg als je slechts op vakantie bent in Spanje.
Als achtergrondinformatie bij dit artikel, kan je ons artikel De gezondheidszorg in Spanje: wat moet je weten? lezen. Dat geeft een beeld van de publieke gezondheidszorg in Spanje in het algemeen. In dit artikel gaan we in op hoe je er concreet gebruik van kun maken.
¿Benieuwd? ¡Vamos!
Gezondheidspas
Om te beginnen heb je een pasje nodig dat aantoont dat je recht heb gebruik te maken van de Spaanse publieke gezondheidszorg. Aan de receptie van alle instellingen is dat het eerste wat ze aan je zullen vragen.
Europese Zorgverzekeringskaart
De Europese zorgverzekeringskaart is een pas waarmee EU burgers recht hebben op basiszorg in de gehele Europese Unie. Je kan deze pas krijgen bij de instantie die de dekking van deze zorg regelt. In Nederland is dat de verzekeraar waar je de basiszorgverzekering hebt lopen. In België is dat de mutualiteit. Voor mensen die permanent in Spanje wonen, is dat de Tesorería General de la Seguridad Social (TGSS).
Deze kaart is bedoeld voor mensen die tijdelijk in een ander land verblijven. Je hebt hem dus nodig als je in Spanje op vakantie gaat of er een paar maanden verblijft, bijvoorbeeld voor een stage of een Erasmus-programma. Omdat je Nederlandse of Belgische verzekering. De kaart geeft recht op basisdekking, maar niet op complexe behandelingen. Daarvoor ga je in principe terug naar het land dat de kaart heeft uitgegeven.
Vraag de kaart op tijd aan. Vaak gaat er wel even tijd overheen voordat je hem in huis hebt. De kaart is twee jaar geldig.
Als je naar Spanje verhuist, kan je deze kaart niet gebruiken ter overbrugging van de tijd die nodig is om een Spaanse gezondheidspas aan te vragen (waarover hieronder meer). Bij je uitschrijving in Nederland of België vervalt namelijk onmiddellijk je verzekering daar. Ter overbrugging heb je dus een particuliere verzekering nodig (vaak een expat- of uitgebreide reisverzekering). Die geven geen recht op toegang tot de publieke zorg. Vraag bij zo’n verzekering dus naar hun netwerk van privé-artsen en -instellingen waarmee ze samenwerken (cuadro médico).
Tenslotte, als je permanent in Spanje woont en je hebt er recht op toegang tot de publieke gezondheidszorg, dan kan je in Spanje deze kaart aanvragen om gedekt te zijn voor onvoorziene ziektekosten tijdens een verblijf in Nederland, België of een ander land van de EU.
e
Tarjeta Sanitaria Individual
Als inwoner van Spanje heb je alleen toegang tot de publieke zorg als je beschikt over een Tarjeta Sanitaria Individual (TSI), een gezondheidspas. Deze worden uitgegeven door de regionale ministeries van gezondheidszorg. De kaart heeft in een aantal regio’s een andere naam. In Catalonië heet hij bijvoorbeeld de tarjeta CatSalut, in Valencia de tarjeta SIP en in weer andere regio’s de tarjeta CIP. Meestal kan je de kaart gewoon aanvragen bij de balie van een Centro Médico of Centro de Atención Primaria (CAP).
Om deze kaart aan te kunnen vragen, moet je aantonen recht te hebben op toegang tot de Spaanse publieke gezondheidszorg. In theorie hoor je ingeschreven te staan bij de Seguridad Social of moet je kunnen aantonen recht te hebben tot basiszorg in een ander land van de EU. Dat eerste is het geval als je in, of vanuit, Spanje werkt. In het tweede geval gaat het vaak om mensen met een uitkering of een pensioen in een ander land van Europa.
In de praktijk zijn de voorwaarden voor het verkrijgen van een gezondheidspas erg verschillend van regio tot regio. Niet alle regio’s vragen om met documenten aan te tonen dat je ook daadwerkelijk recht hebt op de zorg, maar gaan er al vanuit dat dat het geval is als je in Spanje woont.
Ondanks de gedecentraliseerde aanpak van de Spaanse gezondheidszorg, zijn alle regionale passen in het gehele land geldig.
Om meer we weten over de Tarjeta Sanitaria, lees ook ons artikel tarjeta sanitaria, de gezondheidspas in Spanje: een uitleg. Voor meer informatie over de Seguridad Social, kan je ons artikel de Seguridad Social, de sociale verzekeringen in Spanje: een uitleg lezen.
Zorgstelsel
Zodra je ingeschreven bent in het zorgsysteem, krijg je een huisarts toegewezen in het dichtstbijzijnde centro médico of centro de atención primaria (CAP), een soort huisartsenpost. Ook krijg je een ziekenhuis toegewezen.
Het deel van het centro médico dat zich met normale consults bezig houdt, is open van 8 tot 20 uur. Als het over een spoedafdeling beschikt, is die 24 uur geopend. Bijna alle centros médicos beschikken over een kinderarts.
In Spanje loopt in principe al het eerste contact via je huisarts. Alleen deze kan je doorverwijzen naar een specialist. Binnen het publieke systeem kan je zelf niet rechtstreeks naar een specialist gaan. De toewijzing van de huisarts is niet bindend, maar in de meeste regio’s vrij lastig om te veranderen. Ook is het niet mogelijk om een second opinion te vragen naar aanleiding van een beslissing van de huisarts.
In noodgevallen kan je natuurlijk altijd naar de spoedafdeling van eender welk ziekenhuis (emergencias of urgències in het Catalaans en Valenciaans). De meeste centros médicos hebben ook een spoedafdeling. Het is verstandig je hier goed op te oriënteren als je in Spanje komt wonen.
Op het maken van een afspraak en een bezoek aan een huisarts komen we hieronder terug.
Apotheek
In Spanje is een apotheek (farmacia) vaak ook een soort drogist. Je kan er ook terecht voor allerlei medicijnen en verzorgingsartikelen die niet op recept beschikbaar zijn.
Voor medicijnen op recept betaal je in de meeste regio’s een eigen bijdrage. De hoogte hiervan verschilt per regio. In veel regio’s betaal je minder, of niets, in bepaalde situaties, bijvoorbeeld als je ouder bent dan 65.
Een apotheek is herkenbaar aan een lichtgevend uithangbord in de vorm van een groen of rood en groen kruis. De meesten zijn wat langer open dan normale winkels, vaak tot 22 uur. Ook gaan de meesten niet dicht tussen de middag.
Buiten de openingstijden is er in een plaats (of op het platteland in de comarca) een apotheek die waarneemd voor spoedgevallen (farmacia de guardia). Dit rouleert tussen de apotheken in die plaats. Alle apotheken hebben buiten een lijst hangen met welke apotheek wanneer waarneemt, zodat je 24 per dag, 7 dagen per week gemakkelijk een geopende apotheek kunt vinden.
Tandarts
De tandarts is niet inbegrepen in het ziekenfonds, behalve voor tandheelkundige chirurgie en spoedeisende zorg. Ook kinderen kunnen in bepaalde gevallen wel toegang hebben tot een tandarts.
Voor een controle of een routinebehandeling bij de tandarts betaal je dus zelf. Tandartsen in Spanje zijn wel goedkoop in vergelijking met de meeste andere Europese landen. Bovendien kan is het mogelijk je bij te verzekeren. Dit kost zo’n €10-€20 per maand.
Fysiotherapie
Fysiotherapie valt maar in heel beperkte gevallen onder het ziekenfonds. Hierbij moet je denken aan revalidatie bijvoorbeeld. Bovendien wordt het vaker in groepsverand aangeboden dan individueel.
Thuiszorg en verpleeghuizen
Sinds 2007 voorziet de Spaanse wet in regelingen voor thuiszorg en verpleeghuizen (Ley de la Dependencia). In de praktijk is dit echter nog altijd een probleem door chronisch personeelstekort. Net als in Nederland werkt dit met indicaties: hoe hoger de noodzaak, hoe eerder je in aanmerking komt. Maar alleen al het verkrijgen van een indicatie kan een poos op zich laten wachten.
Thuiszorg en verpleeghuizen worden niet georganiseerd door de publieke gezondheidszorg, maar door de gemeente. Daar moet je dus zijn voor een indicatie, en voor eventuele vragen, opmerkingen of klachten.
Als je absoluut een verpleeghuis nodig hebt, kan het zijn dat je wordt doorvewezen naar een particulier verzorgingshuis. Dit gebeurt alleen als je er echt eentje nodig hebt, en als er helemaal niemand is die voor je kan zorgen. Het is niet mogelijk om je hievoor bij te verzekeren. Om het uit eigen zak te betalen, kan een erg kostbare aangelegenheid zijn: dit loopt in de duizenden euro’s per maand.
Taal
Veel personeel in de spaanse publieke gezondheidszorg is hoger opgeleid en met een beetje geluk is er iemand in de buurt die wat Engels spreekt als dat nodig mocht blijken te zijn. Veel centros médicos houden hier ook rekening mee bij het toewijzen van de patiënten. Grotere ziekenhuizen in gebieden met veel buitenlanders hebben bovendien vertalers in dienst.
Dat gezegd zijnde, het is niet altijd het geval dat er een iemand aanwezig is die Engels spreekt. Je zult de eerste niet zijn die door taalproblemen niet goed kan communiceren met medisch en verzorgend personeel. Het is geen standaardrecht om in de Spaanse gezondheidszorg in een andere taal dan Spaans (of regionale talen zoals Catalaans of Valenciaans) te woord te worden gestaan.
Is dit een erg belangrijk punt voor je, dan ben je dus aangewezen op particuliere zorg. Als je de zorgverzekering goed weet te kiezen, kan het zelfs zijn dat je in bepaalde centra in het Nederlands terecht kunt. Maar dat is natuurlijk ook gewoon een kwestie van geluk hebben, reken er niet al teveel op.
Huisarts
Als je eenmaal in het systeem van de publieke gezondheidszorg bent ingeschreven, en je hebt een tarjeta sanitaria, is het vrij eenvoudig om een afspraak te maken bij je Spaanse huisarts (médico de cabecera). Zoals gezegd zijn huisartsen werkzaam in een centro médico (ook wel ambulatorio of Centro de atención primaria – CAP genoemd).
Afhankelijk van de regio kan je snel een afspraak krijgen of zal het een paar dagen duren. Ook is het aantal centros médicos per regio verschillend. In de meeste regio’s heeft bijna elk dorp er een. Een regio als Madrid daarentegen staat er bijvoorbeeld om bekend dat er veel dorpen zijn zonder een artsenpost, en moet je dus naar een ander dorp reizen om toegang te hebben tot eerstelijnszorg.
Sinds de coronapandemie zijn er regio’s waar de eerste afspraak per telefoon of videogesprek plaatsvindt. Zoals gezegd, indien nodig verwijst de huisarts je door naar een specialist.
Ziekenhuis
Je huisarts verwijst je door naar een publiek ziekenhuis. In principe is dat het regionale ziekenhuis dat je toegewezen hebt gekregen. Voor complexere ingrepen kan het zijn dat je naar een ziekenhuis verderweg wordt gestuurd. Deze doorverwijzingen gaan deels in overleg, maar ook hier heb je in principe geen vrije keuze in.
Als (mogelijke) patiënt kan je met vragen of opmerkingen in het ziekenhuis terecht bij de Servicio de Atención y Información al Paciente (SAIP). Alle ziekenhuizen hebben verder een spoedafdeling die 24H geopend is, en waar je in noodgevallen terecht kunt.
Als je de ambulance moet bellen, zeg je erbij dat je in het Spaanse ziekenfonds valt. Zo wordt je naar een publiek ziekenhuis vervoerd. Ook is het belangrijk altijd goed de ernst van de situatie uit te leggen. Er zijn namelijk twee soorten ambulances in Spanje. De trauma ambulance met medisch geschoold amblancepersoneel (SAMUR) is een ambulance zoals we die in Nederland kennen. Daarnaast heb je de “normale” ambulance waar enkel een chauffeur op zit, en die dus geen medische hulp kan verlenen. Deze ambulance wordt gestuurd als je in stabiele toestand naar het ziekenhuis kan worden gebracht.
Naast de ziekenhuizen die tot de Spaanse publieke gezondheidszorg behoren, zijn er privé-instellingen. Hier komen we later in een ander artikel weer op terug.
Ziektewet
In Spanje kan je je niet zomaar ziekmelden op werk. Daarvoor moet je een ziekbriefje halen bij de dokter, de zogenaamde baja laboral. Hiervoor moet je een dokter bezoeken in urgencias, meestal in je eigen centro médico. Je kan ook naar de urgencias van een ziekenhuis gaan.
Als een van je kinderen ziek is, krijg je van de dokter ook een baja om voor je kind te kunnen zorgen. Afhankelijk van je CAO (convenio) krijg je hier 10 dagen per jaar voor.
De baja laboral stuur je door aan je werkgever op dezelfde dag dat je hem ontvangt. Meestal is het voldoende ze een foto te sturen. Vervolgens lever je op de eerste dag dat je weer gaat werken het origineel in.
Op het moment dat je de baja krijgt, maakt de huisarts een nieuwe afspraak voor je. Meestal moet je eerst in een van de volgende dagen naar je eigen arts toe. Tijdens het bezoek met je eigen arts stelt die een datum vast wanneer de baja geëvalueerd wordt. Ben je op die afspraak weer voldoende hersteld om te kunnen werken, dan krijg je de alta laboral. Dat betekent dat je de volgende dag weer moet gaan werken. Anders krijg je een verlenging van je baja die je ook aan je werkgever moet sturen.
Kom je niet opdagen op die afspraak, dan krijg je automatisch de alta. Als je je beter voelt voor die afspraak, kan je op elk gewenst moment aan de receptie van het centro médico een alta gaan halen. Ook dan ga je de volgende dag weer aan de slag.
Als je ziek wordt tijdens een vakantie, haal je het best ook een baja. Deze ziektedagen tellen namelijk niet mee als vakantiedagen, waardoor je werkgever je later die dagen terug moet geven.
Ziekte tijdens een verblijf in het buitenland
Als je tijdens een vakantie in het buitenland ziek wordt, ga je ook zo snel mogelijk naar een arts. Je vraagt deze arts een document of cetificaat af te geven waaruit blijkt dat je ziek bent. Deze geef je door aan je werkgever. Zodra je in Spanje bent, moet je dit laten bevestigen door je huisarts. Die geeft dan de dagen dat je ziek was op als baja laboral.
Spoedgevallen
In spoedgevallen kan je de ambulance bellen op het Europees alarmnummer 112. Bij verkeersongevallen kan je het het gratis nummer 061 bellen.
Alle ziekenhuizen en de meeste centros médicos hebben een spoedeisende hulpafdeling.
Ondersteuning
Deze maand gaan we verder in op de gezondheidszorg in Spanje. Wil je graag op de hoogte blijven over onze nieuwste artikels? Of over de Spaanse bureaucratie in het algemeen, omdat je bijvoorbeeld van plan bent te emigreren of er een twee woning te kopen? Hou onze facebookpagina goed in de gaten en schrijf je in op onze nieuwsbrief!
Als je vragen of opmerkingen hebt naar aanleiding van het bovenstaand, dan kan je contact met ons opnemen via ons contactformulier of door ons een mail te sturen op info@yourcatalancontact.com.
Het Centro de Salud (Costa Blanca) verwijst +70-jarigen NIET naar een gynaecoloog voor jaarlijkse check-up, en EVENMIN voor jaarlijkse/tweejaarlijkse mammografie.
In functie van preventie voor colonkanker krijgt men vanaf 70 jaar ook GEEN uitnodiging meer voor stoelgangonderzoek!
Vanaf 70 jaar wordt men duidelijk uitgesloten voor àlle medische onderzoeken die betrekking hebben op preventie!!
Hallo Lieve, doen ze dat ook niet als je er zelf naar vraagt?
Goedemorgen,
Ik 59 en mijn vrouw 52 willen permanent in Spanje gaan wonen. Kun je ook een ziektekosten verzekering afsluiten als je niet werkt maar van je spaargeld voorlopig gaat leven?
Hallo Remco,
In dat geval heb je geen recht op het Spaanse ziekenfonds, maar je kan wel een particuliere zorgverzekering afsluiten. Sterker nog, dat is verplicht.
Als je geïnteresseerd bent, kan ik je in contact brengen met een Nederlandstalige verzekeringsagent. Stuur me dan een mailtje op: info@yourcatalancontact.com.
Mijn ouders zijn naar Spanje verhuisd en hebben daar als gepensioneerden wel degelijk recht op zorg obv de Nederlandse EHIC pas. Dat wordt namelijk afgedekt door het verdrag dat Nederland met Spanje heeft omtrent zorg. Ze hebben nog steeds geen residencia omdat dat zoals bekend erg lang kan duren maar zorg krijgen is geen probleem. Zolang ze geen Spaanse zorgpas hebben worden de kosten gedekt door het CAK (ik meen me te herinneren in samenwerking met zorgverzekeraar CZ). Zodra je de inkomensafhankelijke zorgbijdrage betaalt, kun je bij het CAK een EHIC pasje aanvragen. voor Voor pensionados is het dus wat makkelijker om de tijd zonder residencia en Spaanse zorgpas te overbruggen.
Hallo Pieter,
In principe biedt de EHIC pas in het buitenland alleen recht op eerste lijnszorg. Als een van je ouders iets accuuts heeft of naar de huisarts moet, is dat dus geen probleem met die kaart. Maar op het moment dat bij een van hen bijvoorbeeld een kanker wordt vastgesteld, moeten ze voor de behandeling naar Nederland. Die zullen ze niet in Spanje kunnen krijgen.
Zoals je verder terecht zegt, is de EHIC wel zeer geschikt om de tijd te overbruggen tot je de residencia en de Spaanse zorgpas hebt geregeld.
Goedenmorgen
In 2023 heb ik gedurende ’n vakantie een fiets ongeluk in Spanje gehad. Ik werd in het universiteits ziekenhuis in Cartagena geopereerd en daarna werd ik naar ’n prive ziekenhuis gebracht om te revalideren. In beide ziekenhuizen heb ik mijn dossiers opgevraagd. Tot nu toe heb ik deze dossiers nog niet ontvangen. Wat zijn mijn rechten?
Ik woon in Nederland.
Hallo Annemieke,
In Spanje zijn er geen wetten die overheidsinstanties (of andere organisaties) verplichten binnen een bepaalde termijn opvolging te geven aan een dergelijk verzoek (ik neem aan dat je dat bedoelt met je rechten). Waarschijnlijk ligt je verzoek dus ergens op een bureau, in afwachting op behandeling. Ik raad aan er gewoon regelmatig even achteraan te bellen.
Hoe zit het met iemand die chronisch ziek is en afhankelijk is van oxycodon? We willen naar Spanje verhuizen, maar weten niet of we voor hem daar zomaar die medicatie kunnen blijven krijgen (hij is er wel afhankelijk van!)
hallo Sophie,
Dat weet ik niet, het hangt volledig van jullie omstandigheden af. Als je recht hebt op het Spaanse ziekenfonds, kan je proberen aan het regionale ministerie van gezondheidszorg te vragen of dit gedekt is door het ziekenfonds. Ook zou je kunnen proberen in Nederland een verdragspolis te krijgen, zodat je Nederlandse dekking van kracht blijft.