Als je als buitenlander in Spanje woont, kan je kiezen of je in Spanje of in je eigen land gaat stemmen voor de Europese verkiezingen. Begin juni van dit jaar is het zover: tussen 6 en 9 juni vinden in heel Europa de verkiezingen plaats.
In dit artikel kijken we hoe het werkt om als buitenlander woonachtig in Spanje te stemmen in de Europese verkiezingen.
Europees parlement
Begin juni is het zover. Dan kunnen alle burgers van de EU hun stem uitbrengen voor het Europees Parlement. Maar waar stemmen we dan precies voor?
Het Europees Parlement heeft samen met de Europese Commissie (een soort ministerraad van de EU) en de Raad van de EU (waarin ministers van de lidstaten zitten) een wetgevende functie. Toen het parlement nog maar net bestond, had het voornamelijk een adviserende functie, maar tegenwoordig worden er daadwerkelijk bindende besluiten genomen. Denk hierbij aan landbouw of voedseligheid.
Een van de belangrijkste functies van het parlement is stemmen over de Europese begroting. Ook stemt het parlement over de samenstelling van de Europese Commissie.
Het Europees parlement bestaat uit 700 zetels.
Kiezen waar je stemt
Als je als buitenlander in Spanje resident bent, mag je voor de Europese verkiezingen zelf bepalen waar je gaat stemmen. Je kan zowel in Spanje, als in je eigen land stemmen, maar niet in beide. Op het moment dat je je als kiezer in laat schrijven, moet je dat officiëel verklaren op het registratieformulier.
Dit betekent dat als je ervoor besluit in Spanje te stemmen, je dus in een stembureau in je woonplaats een stem uitbrengt op een Spaanse partij. Kies je ervoor in Nederland of België te stemmen, dan stem je op afstand of per volmacht op een kieslijst uit een van die landen.
In 2024 wordt er in Spanje voor 61 europarlementariërs gestemd. In Nederland worden er 31 verkozen en in België 22.
Stemmen in Spanje
Burgers met een EU-paspoort mogen in Spanje stemmen in de gemeenteraads- en de Europese verkiezingen. Voor deelname aan de Europese verkiezingen moet je aan de volgende voorwaarden voldoen:
- Je hebt een paspoort van een van de EU-lidstaten
- Je staat ingeschreven bij de gemeente waar je gewoonlijk verblijft
- In het gemeenteregister heb je aangegeven deel te willen nemen aan de verkiezingen
- Je moet ouder zijn dan 18 jaar
Er bestaat in Spanje geen stemplicht. Als je als Belg dus geen zin hebt om te stemmen, kan je je in Spanje laten registreren, zodat je niet hoeft te voldoen aan de Belgische stemplicht.
Registreren als kiezer
Op het moment dat je jezelf inschrijft bij een gemeente in Spanje, of op elk willekeurig moment daarna, kan je aangeven te willen stemmen in de gemeenteraadsverkiezingen. Dit kan op twee manieren: in persoon bij het gemeentehuis of via internet bij het INE (nationaal statistisch instituut). INE is de instelling die het kiesregister bijhoudt.
Om je online te registreren bij het INE heb je een digitaal wachtwoord van het Cl@ve systeem nodig. Zie hier hoe je zo’n wachtwoord aanvraagt. Vervolgens kun je je registreren via deze link. Zoals gezegd kan je je ook in persoon als kiezer laten registreren bij de gemeente. Daarvoor ga je naar de afdeling padrón van de gemeente.
Het inschrijven op de Spaanse kiezerlijst kan tot maximaal 3 maanden voor de verkiezingen. Hierbij moet je verklaren dat je niet in een ander land van de EU je stem uit zult brengen.
Je hoeft de intentie maar een keer uit te spreken. Dit blijft namelijk geldig tot je zelf weer aangeeft niet langer te willen stemmen, of totdat je je uitschrijft uit Spanje. Als je verhuist binnen Spanje, verandert je gemeente automatisch in het kiesregister. Daardoor kan je in je nieuwe gemeente stemmen zonder er iets voor te doen.
Enkele weken voor de verkiezingen ontvang je een oproep thuis. Heb je die oproep niet ontvangen, neem dan zo snel mogelijk contact op met de gemeente. Het kan dan zijn dat je gegevens niet correct zijn. Overigens kan het dan al zo zijn dat je te laat bent met het wijzigen van je gegevens.
Stemmen
De verkiezingen vinden plaats op zondag 9 juni. Stemmen in Spanje gaat door middel van gesloten lijsten.
Dit betekent dat elke partij wel een lijstje kandidaten in een bepaalde volgorde heeft, maar je stemt op de partij als geheel. Iemand die lager op de lijst staat, kan dus niet door voorkeursstemmen alsnog in het parlement terecht komen. Dit is anders dat wat we in Nederland of België gewend zijn, waar je je stem uit kunt brengen op een individuele kandidaat (open lijsten).
Stemmen doe je door een papiertje met de lijst van keuze in een envelop te stoppen, en deze gooi je in de stembus. Er komt dus geen stempotlood aan te pas. Op de tafel bij de stembus liggen alle papiertjes met lijsten. Je kan van zoveel partijen een lijstje pakken als je wilt, om er in het stemhokje eentje in de envelop te plaatsen.
De meeste partijen sturen het lijstje vaak van tevoren al naar alle stemgerechtigden samen met de envelop. Als je dus bang bent dat iemand in het stembureau meekijkt met wat je doet, kan je thuis de envelop al voorbereiden.
Stemmen in Nederland
Om als resident in Spanje deel te nemen aan de Europese verkiezingen in Nederland, volg je dezelfde stappen als om te kunnen stemmen bij de Tweede Kamerverkiezingen. Daarvoor moet je voldoen aan de volgende voorwaarden:
- Je bent natuurlijk 18 jaar of ouder.
- Je moet in het bezit zijn van een geldig Nederlands paspoort of identiteitskaart, of een identiteitskaart van Caribisch Nederland. Ook kan je een identiteitskaart gebruiken van Aruba, Curaçao of Bonaire waar je Nederlandse nationaliteit op staat vermeld.
- Je staat niet meer ingeschreven bij een Nederlandse gemeente.
- Bij de gemeente Den Haag sta je geregistreerd als kiezer in het buitenland. Hierover later meer.
- Je bent niet uitgesloten van kiesrecht.
Registeren als kiezer
De gemeente Den Haag houdt het kiesregister bij van Nederlanders die niet meer bij een Nederlandse gemeente ingeschreven staan.
Je wordt hier niet automatisch in opgenomen als je je uitschrijft bij de gemeente als je naar Spanje vertrekt. Hoewel de gemeente je op dat moment wel inschrijft in de Registratie Niet-Ingezetenen (RNI, het onderdeel van het bevolkingsregister voor mensen met een BSN die niet in Nederland wonen), is de RNI niet verbonden aan dit kiesregister van de gemeente Den Haag. Als je wilt blijven stemmen voor de Eerste en Tweede kamer, en/of de Europese verkiezingen in Nederland, is het dus zaak dat je dit zelf doet.
Op deze pagina van de gemeente Den Haag kan je lezen hoe dit in z’n werk gaat. Op die pagina kan je een formulier downloaden dat je in kunt vullen. Daarna stuur je dat terug per mail met een scan van je identiteitsbewijs, of per post met een kopietje van je paspoort of identiteitskaart.
Het is van belang dat je je gegevens in het kiesregister bijhoudt. Eventuele wijzigingen, zoals adreswijzigingen, geef je dus door aan de gemeente Den Haag door middel van het wijzigingsformulier. Deze wijzigingen gelden trouwens alleen voor het kiesregister, en niet voor bijvoorbeeld het RNI, de belastingdienst, DUO, het UWV, etc.
Als je nog wel ingeschreven staat in een Nederlandse gemeente, zal je officiëel in die gemeente stemmen. Je kan je dan niet inschrijven in het kiesregister van de gemeente Den Haag.
Tenslotte, in tegenstelling tot je inschrijving in het kiesregister, die je zelf moet doen op het moment dat je Nederland officiëel verlaat, gebeurt je uitschrijving automatisch op het moment dat je terugverhuist naar Nederland, en je er inschrijft bij een gemeente.
Stemmen
In Nederland vinden de Europese verkiezingen plaats op donderdag 6 juni.
Als je ingeschreven staat in het register voor kiezers in het buitenland, kan je op drie verschillende manieren stemmen voor de Europese verkiezingen terwijl je in Spanje woont. Per post, per volmacht en met een kiezerspas.
Per post
Als er geen uitzonderlijke situaties zijn, zoals een pandemie, is stemmen per post in principe alleen mogelijk voor Nederlanders met stemrecht die permanent in het buitenland wonen en ingeschreven staan in het register voor kiezers in het buitenland.
Ongeveer 12 weken voor de verkiezingen verstuurt de gemeente Den Haag een briefstembewijs en twee enveloppes naar je postadres dat ze van je hebben in het register van kiezers in het buitenland. Vier weken voor de verkiezingen ontvang je het stembiljet per mail. Dat biljet moet je uitprinten.
Dit stembiljet is niet het enorme stuk papier dat wordt gebruikt in stembureaus in Nederland, maar slechts een A4-tje. In de bovenste helft van dat A4-tje geef je aan welke lijst/partij je wilt stemmen. In de onderste helft kan je aangeven welk nummer je van die lijst wilt stemmen. Vul je in die onderste helft niets in, dan gaat je stem automatisch naar de lijsttrekker van de partij die je boven aan hebt gekruisd.
Vervolgens doe je het stembiljet in een van de enveloppes die je bij het briefstembewijs hebt gekregen. Deze gesloten envelop doe je samen met een kopie van je (geldige) Nederlandse identiteitsbewijs en het briefstembewijs in de andere envelop. Dat is een retourenvelop met het adres van de gemeente Den Haag erop. Je stem moet op z’n laatst op de verkiezingsdag in Den Haag bezorgd zijn.
Als je de documenten niet per post en/of per mail hebt ontvangen op de momenten dat dat zou moeten, neem dan zo snel mogelijk contact op met de gemeente Den Haag.
Per volmacht
Je kan ook iemand in Nederland machtigen om voor je te stemmen. De volmacht vraag je aan bij de gemeente Den Haag. Enkele weken voor de verkiezingen zet die gemeente daar een formulier voor op de website. De volmacht is slechts voor een enkele verkiezing geldig. Je moet dus elke verkiezing opnieuw een volmacht aanvragen als je op deze manier wilt stemmen.
Per kiezerspas
Als je tenslotte op de verkiezingsdag in Nederland bent, kan je ook zelf gaan stemmen in een stembureau.
Nederlanders die geregistreerd staan als kiezer in het buitenland, moeten daarvoor een kiezerspas aanvragen bij de gemeente Den Haag. Dit kan ook pas een paar weken voor de verkiezingen, via deze website. Zij kunnen dit alleen doen voor de Tweede Kamerverkiezingen en de Europese verkiezingen, en dus niet voor het nieuwe kiescollege voor de Eerste Kamer.
Stemgerechtigden die nog ingeschreven staan bij een gemeente in Nederland, ontvangen op het adres waarop ze ingeschreven staan een kiezerspas die ze kunnen gebruiken om in Nederland te stemmen.
Stemmen in België
Om te kunnen stemmen op Belgische kandidaten, moet je je als Belg inschrijven op een consulaat. Je kan dan vanuit Spanje stemmen in de Europese verkiezingen als je voldoet aan de volgende voorwaarden:
- Je hebt de Belgische nationaliteit op het moment van vaststellen van de kandidatenlijsten
- Bij het consulaat heb je aangegeven te willen stemmen in België en niet in Spanje
- Op de verkiezingsdag ben je 16 jaar of ouder
- Op de verkiezingsdag ben je niet ontzet uit het stemrecht
Registreren als kiezer
Als je over een eID (elektronische identiteitskaart) met kaartlezer beschikt, geschiedt de inschrijving per internet. Ga naar de website van het consulaat dat bij jouw provincie hoort om je daar in te schrijven.
- Regio’s Aragón, Catalonië en de Balearen: consulaat Barcelona
- Provincies Malaga, Almería en Granada, en de regio’s Murcia en Valencia (Valencia, Castellón en Alicante): consulaat Alicante
- Canarische eilanden: consulaat Santa Cruz de Tenerife
- Alle overige provincies: consulaat generaal in Madrid.
Heb je geen eID of kaartlezer, dan kan je het document ook downloaden, invullen en terugsturen per mail, of uitprinten en met per post opsturen. Op de pagina van het consulaat dat de provincie in Spanje bedient waar je gaat wonen, kan je het formulier vinden.
Bij het inschrijfformulier zit ook een registratieformulier als kiezer wonend buiten België, in de EU. Er zit tevens een machtigingsformulier bij indien je iemand wil machtigen om voor je te stemmen. Je kan overigens ook zelf stemmen bij het consulaat. Hierover later meer.
De voorwaarden om je in te schrijven bij het consulaat zijn de volgende:
- Je moet Belg zijn
- Je moet niet meer in België ingeschreven staan (dus beschikken over model 8)
- Zoals gezegd, bij inschrijving via het internet moet je in het bezit zijn van een e-ID (elektronische identiteitskaart) waar je de PIN code van kent, en een kaartlezer.
Nadat je deze documenten op hebt gestuurd, ontvang je een email ter bevestiging.
Let op: het duur tussen de vier en vijf maanden voor je inschrijving als kiezer in het buitenland effectief is. Als je je als kiezer in het buitenland hebt ingeschreven, is in principe de stemplicht van kracht voor de Europese verkiezingen.
Voor alle procedures, formulieren, en het inschrijven per internet, klik op deze link.
Stemmen
Ook als je in het buitenland woont, stem je mee in een Belgische gemeente. Dit wordt de gemeente van aanhechting genoemd.
Je kan deze gemeente niet vrij kiezen. De toewijzing volgt een aantal criteria. Stapsgewijs zijn dat de volgende criteria:
- De gemeente waar je het (laatst) hebt ingeschreven gestaan
- Als dat er geen is, dan de Belgische gemeente waar je geboren bent
- Was dat niet in België, dan de gemeente waar je vader of moeder het laatst heeft ingeschreven gestaan.
- Als dat niet van toepassing is, de gemeente waar de partner of een ex-partner (uit huwelijk of geregistreerde samenleving) staat ingeschreven of heeft ingeschreven gestaan.
- Bij gebreke daaraan, de gemeente waar een bloedverwant tot de derde graad staat ingeschreven of heeft gestaan, of waar een voorouder heeft ingeschreven gestaan.
- Als ook hier geen sprake van is, dan word je toegewezen aan de gemeente Brussel.
Punt 1 tot en met 5 moeten onderbouwd worden met bewijsstukken, of middels een verklaring op het erewoord.
Je kan op 5 verschillende manieren je stem uitbrengen. Op het moment dat je je inschrijft als kiezer in het buitenland bij het consulaat in Spanje, moet je al aangeven op welke manier je aan de stemplicht wenst te voldoen. Je kan dit op elk gewenst moment wijzigen, maar hou er rekening mee dat het tussen de 4 en 5 maanden kost om deze wijziging te verwerken.
Persoonlijk in België
Om te beginnen kan je persoonlijk gaan stemmen in de aanhechtingsgemeente in België. Heb je hiervoor gekozen, dan ontvang je 15 dagen voor de verkiezingen per post een uitnodiging op je adres in het buitenland dat bij het consulaat bekend is.
Persoonlijk op het consulaat
De derde mogelijkheid is je stem uit te brengen op het Belgische consulaat. Als je ervoor kiest om zelf aan de stemplicht te voldoen op het consulaat in Spanje, dan ontvang je 15 dagen voor de verkiezingen een oproep. Deze komt uiteraard aan op het adres dat bij het consulaat bekend is.
Het stembureau in het consulaat is geopend op de woensdag voordat de verkiezingen in België plaatsvinden, tussen 13 en 21 uur.
Per volmacht op het consulaat
Je kan je volmacht aan een andere Belg afgeven die ingeschreven staat bij hetzelfde consulaat. De gemeente van aanhechting moet daarentegen niet noodzakelijkerwijs dezelfde zijn.
Ook hier geldt dat de volmachtdrager stemgerechtigd moet zijn in België, slechts 1 volmacht mag hebben en zelf akkoord moet zijn. De volmachtdrager ontvangt een uittreksel van de volmacht, die moet worden meegenomen naar het stembureau.
Per brief
De laatste mogelijkheid om aan de stemplicht te voldoen als je in Spanje woont, is je stem uit te brengen per brief.
De documenten om te kunnen stemmen worden dan op z’n vroegst 24 dagen voor de verkiezingen vanuit België verstuurd. Ze moeten uiterlijk op de verkiezingsdag terug in België toegekomen zijn. Met de soms wat haperende postbezorging in Spanje, kunnen deze termijnen te kort zijn. Neem dit mee in je overweging voordat je deze mogelijkheid kiest.
Verdere vragen of opmerkingen?
Heb je vragen of opmerkingen naar aanleiding van het bovenstaande? Aarzel dan zeker niet contact met ons op te nemen. Dat kan door middel van ons contactformulier, of door ons een mail te sturen naar: info@yourcatalancontact.com.
Wil je op de hoogte blijven van onze publicaties? Dan kan je je opgeven voor onze nieuwsbrief en ons volgen op facebook.
Lees meer over stemmen vanuit het buitenland in onze startersgids NIE, residencia, burgelijke stand, consulaat en verkiezingen.
In die gids vind je ook meer informatie over stemmen in de gemeenteraadsverkiezingen in Spanje. Daarnaast zetten we alles gerelateerd met inschrijvingen in Spanje (NIE, residencia, empadronamiento, etc) en uitschrijvingen in Nederland en België op een rij.
