Werken in Barcelona en Catalonië, wat zijn de arbeidsvoorwaarden?

Als je wilt gaan werken in Barcelona of Catalonië, vraag je je natuurlijk af hoe de arbeidsvoorwaarden daar zijn. Elk bedrijf in Spanje heeft natuurlijk een eigen bedrijfscultuur en daar hangen deels ook de arbeidsomstandigheden vanaf. Arbeidsvoorwaarden daarentegen gelden voor heel Catalonië, want deze worden per sector op regionaal niveau onderhandeld en vastgelegd in collectieve overeenkomsten.

Als je meer wilt weten over de praktische kant van werken in Barcelona en Catalonië, lees dan ook zeker onze andere artikelen over dit onderwerp.

De informatie van dit artikel is puur informatief bedoeld. Mocht je een probleem hebben op het werk, of wil je weten hoe het wettelijk is geregeld, dan raden we je aan een juridisch adviseur of een advocaat in de arm te nemen. Eventueel kunnen wij van yourcatalancontact je helpen bij het vinden van een goede raadspersoon.

Hou er ook rekening mee dat we in dit artikel de minimumvoorwaarden noemen zoals die in de arbeidswetgeving vast zijn gesteld. Het kan goed zijn dat de CAO van de sector waarin je werkt of gaat werken ruimer is. Het loont dan ook altijd op de hoogte te zijn van de CAO.

Werktijden

De werkweek in Catalonië is over het algemeen 40 uur, hoewel de arbeidsvoorwaarden per sector kunnen verschillen. Dit is een paar uur meer dan in België of Nederland. Daar komt bij dat er over het algemeen in Spanje wat meer wordt overgewerkt. Ook werken de meeste mensen in Barcelona en Catalonië de volle werkweek. Deeltijdwerken is vooralsnog een uitzondering, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Nederland waar dit inmiddels de regel lijkt te zijn geworden.

horario partido en horario continuo

Spanje staat natuurlijk bekend om de siësta. Hoewel een middagdutje niet zo gebruikelijk is in Catalonië (het is iets van het zuiden), sluiten hier ook veel bedrijven enkele uren in de middag. Zo zijn de meeste winkels gesloten tussen ongeveer twee uur en vijf of zes uur, zelfs in Barcelona. Als je in Catalonië aan de slag gaat, hou er dan dus rekening mee dat je in veel bedrijven ’s morgens vier uur moet werken, dan twee of drie uur vrij bent, en dan ’s avonds weer drie of vier uur moet werken. In de omgangstaal wordt dit horario partido genoemd.

Hier komt overigens langzaamaan wel verandering in. Steeds meer bedrijven, en vooral multinationals, hanteren werktijden zoals die in Nederland of België ongeveer normaal zijn. Dit wordt horario continuo of horario intensivo genoemd. Het omschakelen naar deze werktijden gaat in Catalonië (en in bijvoorbeeld Madrid of het noorden van Spanje) sneller dan in het zuiden van het land. Bovendien is dit per sector verschillend. Om begrijpelijke redenen zal je in grote delen van de horeca bijvoorbeeld altijd een horario partido hebben: namelijk als mensen lunchen en dineren. Overigens heb je in horario continuo nog steeds een uur pauze rond de middag om te eten.

Lunch

Een werkdag zonder lunchpauze van tenminste een uur is nagenoeg ondenkbaar in Spanje. Net als in de rest van Zuid Europa is het in Barcelona en Catalonië not done om in minder dan een half uur even snel een boterhammetje weg te werken. In Spanje eet men tussen de middag uitgebreid warm.

Sommige grote bedrijven hebben daarom een bedrijfsrestaurant. Maar bijna alle bedrijven hebben in ieder geval een kantine met een magnetron (microgolf in het Vlaams). Daar kunnen werknemers lunchen met hun meegebrachte eten. Het is daarbij zeer gebruikelijk om naar een restaurant in de buurt te gaan, vaak met een groep collega’s. De meeste restaurants bieden speciale lunchmenu’s. En zoals we verderop zullen zien, geeft een aantal bedrijven als supplement bij het salaris speciale waardebonnen uit om de lunch mee te kunnen betalen.

Rusttijden

Pauzes in Spanje zijn wat spaarzamer verdeeld dan in Nederland waar iedereen om de twee uur koffie gaat drinken. In Spanje heb je recht op 15 minuten pauze als je 6 uur aaneengesloten hebt gewerkt. Het kan zijn dat je CAO hier waar ruimhartiger in is. En dit allemaal gezegd zijnde: vooral als je in een kantoor met Spanjaarden werkt zal je merken dat er met de pauzes soepel om wordt gegaan. In andere sectoren is dat allicht minder het geval.

Ook zijn er wettelijke rusttijden: je mag pas aan je dag beginnen als er twaalf uur zijn verstreken sinds het aflopen van de vorige dag. Als je in shifts werkt is dit een belangrijke om in je achterhoofd te houden. Ook heb je recht op tenminste anderhalve dag rust aaneengesloten. Dit zal vaak het weekend zijn. In de middenstand kan dit ook de zondag en de maandagmorgen zijn. En als je in shifts werkt, dan kunnen het natuurlijk alle dagen van de week zijn.

Overwerken

Zoals eerder gezegd, men werkt in Spanje iets meer over dan in Nederland of België. Als een werkgever van je verlangt dat je meer dan 9 uur op een dag werkt, moet hij je daarvoor wel toestemming vragen. Je mag niet meer dan 80 uur per jaar overwerken. Overuren die je compenseert door op een ander moment vrij te nemen, bijvoorbeeld door een uur later beginnen als je de dag ervoor een uur langer bent gebleven, tellen daar overigens niet voor mee. Dit is de meest gebruikte compensatie voor overuren, hoewel er ook veel bedrijven zijn die ze uitbetalen in plaats van ze “terug te geven” in tijd.

Vrije dagen

Het aantal vakantiedagen waar je recht op hebt, verschilt per sector en is in de CAO vastgesteld. Je hebt recht op tenminste 22 dagen. Van die dagen moet je minstens eenmaal tenminste twee weken aaneengesloten vakantie hebben. Het kan gebeuren dat je hier niet de vrije keuze in hebt. Een werkgever kan namelijk beslissen om bijvoorbeeld in augustus of december het bedrijf twee of drie weken te sluiten. Dit gaat dan van je vakantiedagen af.

Daarnaast zijn er 9 officiële nationale feestdagen die in heel Spanje vrije dagen zijn. In heel Catalonië komen daar jaarlijks nog eens 3 regionale feestdagen bij en daarnaast wijst elke gemeente eveneens 2 feestdagen aan. In totaal zijn dat dus 14 extra vrije dagen. Het is in Spanje heel gebruikelijk om deze feestdagen door middel van vrije dagen aan een weekend te verbinden, waardoor er een extra lang weekend ontstaat, een zogenaamde puente. Behalve als je officiëel in shifts werkt, kan een werkgever je niet op feestdagen laten werken en je daarvoor betalen.

Als je minstens een jaar werkzaam bent bij een bedrijf, kan je een sabatical aanvragen. Je hoeft dan een periode niet te werken, maar je krijgt ook niet betaald. Afhankelijk van de CAO kan een sabatical tot tussen de 2 en de 5 jaar duren. Na die tijd is het bedrijf verplicht je weer aan het werk te zetten.

Salaris

Van de vele voordelen die er verbonden zijn aan het wonen en werken in Barcelona en Catalonië, is het salaris er vaak niet een. Hoewel het levensonderhoud in Spanje aanmerkelijk lager ligt dan in Nederland en België, zijn de verdiensten meestal ook een stuk minder. Daar komt bij dat Barcelona een van de duurste steden van Spanje is. Dat gezegd zijnde, je hoeft ook weer niet op een houtje te bijten. Bepaald niet.

In de meeste sectoren wordt er in 14 maanden uitbetaald. Dat wil zeggen dat je een extra maand ontvangt in juni en in december. Hou hier dus rekening mee als je een jaarsalaris om wil rekenen in een maandsalaris.

Hoogte salaris

Tot niet zo heel lang geleden was het minimumloon in Spanje zo laag dat iedereen die in Catalonië een baan had ruimschoots meer verdiende. In de laatste jaren is het minimumloon echter opgetrokken en ligt nu op €13.510 per jaar bruto.

Als buitenlander in Barcelona kom je vaak in banen terecht waar je meer verdient dan het minimumloon. Als je begint in een europees service center van een multinational, in een baan waar geen speciale vaardigheden voor vereist zijn, is het instaploon meestal zo’n €18.000 à €21.000 euro bruto. Dit zijn starterssalarissen. Na verloop van tijd zal je meer gaan verdienen en kan je waarschijnlijk ook met het bedrijf onderhandelen. Ook als er voor een baan specifieke vaardigheden benodigd zijn, of het om een leidinggevende positie gaat, kan je natuurlijk een hoger salaris uitonderhandelen.

Het gemiddelde salaris in Spanje ligt op €27.000 per jaar. Maar let op, Catalonië ligt wat dit betreft onder dit gemiddelde. Hier is het gemiddelde bruto inkomen een krappe €26.000. Er zijn echter wel grote verschillen binnen de regio. In Barcelona en omgeving ligt het gemiddelde natuurlijk flink hoger dan in de provincie Lleida, om maar wat te zeggen. Ook zijn er aanzienlijke verschillen van de ene sector tot de andere.

De hierboven genoemde bedragen voor europese service centers gaan dan ook alleen op voor kantoorbanen zonder speciale vereisten. In sommige sectoren liggen de inkomsten lager, in andere hoger. Toerisme en horeca staan er bijvoorbeeld om bekend om het minimumloon te betalen.

Hoewel Spanje voorloper is in het verkleinen van het inkomensverschil tussen mannen en vrouwen, is dat probleem ook hier nog niet opgelost.

Aanvullingen op het loon

Naast je standaardloon dat we in de voorgaande paragraaf hebben bekeken, zijn er een aantal aanvullingen mogelijk. Dat kunnen bijvoorbeeld commissies zijn, als er in de functie iets verkocht moet worden, of andere bonussen.

Maaltijdcheques

Een veel geziene aanvulling op het loon zijn de maaltijdcheques. In het Spaans heten die vales de comida. Belgen zullen hiermee bekend zijn, maar in Nederland bestaat er niet iets vergelijkbaars. Dit zijn tegoedbonnen die in veel restaurants en soms ook in bepaalde winkels ingewisseld kunnen worden om de lunch te bekostigen. Overigens gebruikt men tegenwoordig vaker een soort betaalkaart hiervoor. Deze kan je ook alleen gebruiken om de lunch te betalen. De vales de comida maken geen onderdeel uit van je loon, maar zijn een extra die de werkgever kan bieden.

Bonussen

Veel bedrijven in Spanje geven hun werknemers bonussen gebaseerd op de prestaties op de werkvloer. Deze bestaan vaak uit een gemeenschappelijk deel voor het hele team, en een persoonlijk deel. Deze bonus krijg je als bepaalde doelstellingen worden gehaald. In sommige gevallen kan het totaalbedrag behoorlijk oplopen. Sommige bedrijven keren ook een winstdeling uit.

Voor je anciënniteit in een bedrijf (antigüedad, de tijd dat je al in het bedrijf zit) is er meestal ook een supplement op je salaris voorzien. Deze plus moet rekening houden met je proefperiode en de periodes dat je noodgedwongen op non-actief bent gesteld, dus niet door je eigen toedoen, zoals bijvoorbeeld tijdens de coronapandemie.

Tenslotte zijn er de bonussen die met het werk te maken hebben. Avond- en nachturen bijvoorbeeld als je in shifts werkt, of een toeslag voor gevaarlijk werk. De hoogte hiervan is vastgesteld in de CAO. Als je werkgever meer biedt dan volgens de CAO verplicht is, dan kan hij dit vastleggen in je contract.

Reiskostenvergoeding

De arbeidswetgeving in Spanje voorziet geen reiskostenvergoeding voor werknemers (plus de transporte, maar er worden erg veel verschillende benamingen voor gebruikt). Per sector kan er echter wel iets over afgesproken zijn in de CAO. Dit is dus een goede om uit te zoeken.

Inkomstenbelasting

De inkomstenbelasting in Spanje ligt een pak lager dan in Nederland en België. Dit zijn net als in de Benelux progressieve tarieven. Hiernaast vind je een tabel met het percentage van je loon dat je aan inkomstenbelasting kwijt bent in 2022. We geven dit overzicht zodat je je grofweg een idee kunt vormen van je netto inkomen. Het uiteindelijke bedrag dat je moet betalen hangt van een aantal factoren af. Zo maakt je leeftijd uit, en of je kinderen hebt bijvoorbeeld. In dit artikel zullen we daar verder niet op ingaan.

Het bedrijf betaalt ook je inschrijving bij de seguridad social (de cotizaciones). Als je ingeschreven staat als vaste inwoner van Spanje (residencia, dus als je in het bezit bent van een groen NIE-kaartje), wordt dit weer afgetrokken van de belasting.

Ziekteverlof

In tegenstelling tot wat in Nederland gebruikelijk is, kan je in Barcelona of Catalonië ’s ochtends niet even naar je bedrijf bellen om te zeggen dat je niet komt werken omdat je je niet goed voelt, om vervolgens terug in bed te kruipen. Net als in België moet je een medisch attest halen. Afhankelijk van de CAO in de sector waar je werkt, moet dit op de eerste, tweede of derde dag van je absentie.

Baja

Hiervoor ga je naar je huisarts in het CAP (Centre d’atención primària of ambulatorio), aan wie je een baja vraagt. Van de baja krijg je twee delen: eentje voor jezelf en eentje voor het bedrijf. Dat deel moet je op dezelfde dag nog naar het bedrijf sturen. Meestal kan dit door er een foto van te maken en die op te sturen naar personeelszaken.

Op de baja staat hoe lang het ziekteverlof in principe duurt en wanneer je weer op consult moet komen. Tijdens dat consult bepaalt je arts of de baja verlengd moet worden, of dat hij je de alta geeft. Als je de alta krijgt, moet je de volgende (werk)dag weer aan de slag. Ook van de verlenging van de baja of van de alta krijg je twee exemplaren waarvan er eentje voor het bedrijf is. Als je de afspraak mist die op de baja of de laatste verlenging van de baja staat, krijg je automatisch de alta en moet je dus weer gaan werken.

Als je de baja hebt, moet je in principe thuis bereikbaar zijn, voor het geval er een controle is. In de praktijk gebeurt dit niet of nauwelijks. Het is natuurlijk strafbaar om tijdens een baja elders te werken in Barcelona, Catalonië of waar dan ook.

Doorbetaling loon tijdens de baja

Vanaf de vierde dag tijdens je baja krijg je nog maar 60% van je loon uitbetaald. Vanaf de 21e dag gaat dit omhoog tot 75%. De eerste twee weken moet het bedrijf betalen, daarna vergoedt de seguridad social je verlof. Sommige bedrijven hebben een aanvullende verzekering die dit bedrag aanvult tot 100%.

Andere soorten verlof

Andere soorten verlof worden in principe in de CAO geregeld. Er bestaan een aantal gegarandeerde minima, maar veel CAO’s bieden betere voorwaarden. Hieronder gaan we wat verder in op de gegarandeerde minima.

In het geval van een huwelijk heb je recht op 15 dagen.

Als een familielid in het ziekenhuis terecht komt of overlijdt, heb je tenminste recht op 2 kalenderdagen. Als je ver moet reizen om bij dat familielid te geraken, komen daar twee dagen bij. In Spanje geven ziekenhuizen en uitvaartorganizaties een document uit dat op het werk overlegd kan worden om de aanleiding van het verlof te rechtvaardigen. Dit bestaat in Nederland en België niet. Multinationals zullen daar begrip voor hebben, maar veel bedrijven vragen (toch) een document. Vaak kan je met de instelling in België of Nederland een soort attest regelen bij de administratie. Hier heb je wel even geduld voor nodig omdat ze niet altijd begrijpen wat je nodig hebt en waarom.

Als je een gehandicapt kind hebt, dan heb je recht op arbeidstijdverkorting en kan je vaak zelf je uren kiezen, afhankelijk van de CAO van de sector waarin je werkzaam bent.

Bij verhuizing heb je recht op een dag. Bij sociale of wettelijke verplichtingen heb je recht op net zoveel tijd als nodig is om die te vervullen. Denk hierbij aan juryplicht of in een stembureau. Dit wordt per loting bepaald in het bevolkingsregister, dus als je ingeschreven staat bij een Spaanse gemeente kan het zomaar gebeuren dat je dit moet doen.

Ouderschapsverlof

Beide ouders hebben in Spanje recht op 16 weken ouderschapsverlof. Daarvan moeten ze tenminste 6 weken opnemen direct na de geboorte van het kind. De overige tien weken kunnen over het eerste jaar naar de geboorte worden verspreid. Deze regeling geldt ook voor mensen die adopteren. Het verlof kan verlengd worden als er complicaties zijn of het om een meerling gaat bijvoorbeeld.

Het ouderschapsverlof kan niet op worden genomen vóór de geboorte van het kind. Als een zwangere vrouw in Catalonië of Barcelona door haar situatie niet meer kan werken, dan gaat ze met ziekteverlof (ziektewet).

In de eerste negen maanden kan de een van de ouders in Barcelona of Catalonië bovendien een uur minder werken per dag om het kind (borst)voeding te geven.

Vakbonden

In Spanje hebben vakbonden minder leden dan in Nederland en België. Toch is het een goed idee lid te worden. Vakbonden bieden namelijk goede bescherming bij arbeidsconflicten. Ze houden spreekuur als je twijfels hebt over iets en stellen gratis een advocaat ter beschikking als je er eentje nodig hebt. Als je gaat werken in Barcelona of Catalonië, is dit dus een goede om achter de hand te hebben.

Bovendien zou er in alle bedrijven een vakbondsvertegenwoordiging moeten zijn. Bij bedrijven met minder dan 50 werknemers is dit een persoon. In grotere bedrijven moet er een commissie zijn. Deze vakbondsvertegenwoordigers onderhandelen namens de werknemers met het bedrijf. Als je een probleem hebt met het bedrijf, kunnen ze je bijstaan en zelfs aanwezig zijn in de bijeenkomsten als je dat wilt.

De vertegenwoordigers moeten om de vier jaar door alle werknemers worden verkozen.

Ontslag

Aan alles komt een eind. Op een dag zal je niet meer voor je bedrijf in Barcelona of Catalonië werken, om wat voor reden dan ook.

Ontslag nemen

Als je zelf besluit op te stappen, is er wettelijk gezien een opzegtermijn van 15 dagen, behalve als er anders is bepaald in je contract of de CAO. Je hebt in dat geval geen recht op een werkeloosheidsuitkering en ontslagvergoeding, behalve in een van de volgende 3 gevallen:

• Het bedrijf komt de verplichtingen naar jou toe niet na. Ze betalen je niet, te weinig of niet op tijd bijvoorbeeld.
• De werkgever verandert je aanstelling zonder daarbij de arbeidswetgeving na te komen. Bijvoorbeeld door je een andere functie te geven zonder jouw goedkeuring.
• Je wordt op een andere locatie tewerkgesteld zonder jouw instemming, waarbij je moet verhuizen om te kunnen blijven werken.

In deze gevallen moet het bedrijf je een ontslagvergoeding betalen van 20 dagen voor elk gewerkt jaar. Dit zal je echter wel bij de rechtbank moeten regelen omdat een bedrijf dat niet vrijwillig zal doen.

Ontslag krijgen

Je kan op drie verschillende manieren je ontslag krijgen in Spanje:

• Extinción del contrato por causas objetivas. Dit is het geval als je niets verkeerd hebt gedaan waardoor je wettelijk ontslagen kan worden, maar het bedrijf wil wel de overeenkomst verbreken. Dat kan het geval zijn als ze vinden dat je je werk niet naar behoren uitvoert bijvoorbeeld, of omdat ze een aantal technische wijzigingen in de uitvoering van je werk doorvoeren waar je niet in meegaat of kunt gaan. In de volksmond heet dit een despido improcedente, een ontslag op niet wettige gronden. Na dit ontslag kan je recht hebben op een werkeloosheidsuitkering (paro) als je aan de voorwaarden voldoet. Ook moet het bedrijf je een ontslagvergoeding betalen in de vorm van 20 dagen salaris per gewerkt jaar. Die vergoeding heeft een maximum van een jaarsalaris.
• Despido disciplinario. Dit is het geval als je je niet aan je contractuele verplichtingen houdt. Je komt herhaaldelijk niet opdagen bijvoorbeeld, of je werkt onder invloed waardoor je je taken niet goed uit kan voeren. Of je bedreigt, beledigt of brengt fysieke schade toe aan een leidinggevende, een collega, of een familielid van een van hen. In de volksmond heet dit een despido procedente: een wettig ontslag. Je moet hiervan per brief op de hoogte worden gesteld, en in de brief moet duidelijk de reden van het ontslag worden vermeld. Tijdens de opzegtermijn krijg je 6 uur per week vrij om te solliciteren naar een andere baan. Je hebt geen recht op een werkeloosheidsuitkering en ook niet op een ontslagvergoeding.
• Despido colectivo, een collectief ontslag om economische, technische, organizatorische of productieve redenen. Het bedrijf moet dit ontslag uitonderhandelen met de (vakbonds)vertegenwoordigers van het personeel. Als er geen vertegenwoordiging is binnen het bedrijf, moeten de werknemers er ad hoc eentje vormen.

Werkeloosheidsuitkering

Zoals hierboven genoemd, heb je in bepaalde gevallen recht op een werkeloosheidsuitkering. Deze prestación por desempleo heet in de volksmond paro. De maximale duur van de paro is twee jaar, afhankelijk van de duur dat je in Spanje hebt gewerkt. De hoogte ervan is gebaseerd op je gemiddelde inkomen in de voorafgaande periode.

Over enkele weken komen we terug op de werkeloosheidsuitkering, zullen we precies vertellen wat de voorwaarden zijn om er eentje te ontvangen en hoe je hem aan moet vragen.

Meer informatie, ondersteuning en begeleiding

We willen er nogmaals op wijzen dat de bovenstaande informatie slechts bedoeld is om je een idee te geven van hoe het is om in Barcelona en Catalonië te werken. Als je een probleem hebt met je werkgever, met de arbeidsvoorwaarden op je werk of wat voor ander probleem dan ook, neem dan contact op met een juridisch adviseur of een advocaat. Wij van your catalan contact kunnen je hier eventueel bij helpen.

Wil je in Barcelona, Catalonië of Spanje gaan werken, en heb je behoefte aan een oriënterend gesprek? Heb je ondersteuning bij het regelen van je documenten? Kan je wel een steuntje gebruiken bij je zoektocht naar werk? Aarzel dan ook zeker niet om ons te contacteren via info@yourcatalancontact.com, of via ons contactformulier.

Deze maand besteden we uitgebreid aandacht aan werken in Barcelona en Catalonië. We bieden op onze website ook andere informatie aan die handig kan zijn als je een tijdje, of definitief, in Barcelona of Catalonië wilt verblijven. Je vindt hier allerlei informatie over bijvoorbeeld studeren, woonruimte kopen of huren, en zelfs trouwen. Kijk dus rustig even rond, en als je op de hoogte wilt blijven van onze laatste publicaties, schrijf je dan ook zeker in op onze nieuwsbrief en volg onze facebookpagina!